Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "avtomatlashtirish va boshqaruv"

Terining kirlanishi
-xar xil aralashmalar asosan tok o`tkazuvchilarni (metall 
yoki ko`mir kukunlari va boshqalar) teriga tushishi natijasidan sodir bo`lib, kishini 
qarshiligini kamaytiradi. Shuning uchun tokorlik va boshqa metall qirquvchi 
dastgoxlarga xizmat ko`rsatuvchi kishilarning qo`lini kirlanishi, qo`li toza kishilarga 
nisbatan tokdan jarohatlanishi yuqori bo`ladi. 
ODAM TANASINING QARSHILIGIGA TA'SIR ETUVCHI ELEKTR ZANJIR 
PARAMETRLARI. 
a.Elekrodlarni tegish joyi. 
b.Tokning oshishi. 
v.Kuchlanishning oshishi 300 omga tushadi. 
g.Tok turi va chastotaga bog`liqligi. 
d.elektrodlar yuzasi 
ye.tokning uzok oqishi 
O`zgarmas tokda qrshilik o`zgaruvchiga nisbatan katta bo`ladi. Chastotani 
oshishi tana qarshiligining kamayishiga olib keladi. Ta'sir etuvchi elektrod maydoni 
qancha katta bo`lsa qarshilik shuncha kichiq bo`ladi. 
a. 
Buning ta'sirini bo`lishi kishining hamma organlarining qarshiligini xar 
xil bo`lishidir. Shu bilan birga elektrodlarni qo`yilishi orasidagi masofalariga ham 
bog`liqdir. Qarshilikni bir kishida xar xil bo`lishi uning: 
-Terisining qavatini tananing xar yerida xar xil bo`lishi 
-Gavda yuzasidagi terlatuvchi temirlarni tekis taqsimlanganligi 
-Terida qonlarning tekis taqsimlanmaganligi 
b 
Tokning oshishi
-odam tanasidan o`tganda joylarning qizishi va 
to`qimalarga kaltirash ta'sirini ko`rsatadi. Bu markaziy nerv sistemaga tez javob 
reaktsiyasini ko`zgatib terida qon oqish yullarini kengaytiradi va oqibatda 
kuchaytirilgan qon bilan ta'minlanadi. Oqibatda ter ajralishi kuchayadi. Bu esa terini 
elektr qarshiligini kamaytiradi. 
v. 
Kuchlanishni oshishi
.Kuchlanishni gavdasiga qo`yilishi uning tula 
qarshiligini o`n martagacha kamaytiradi, teri osti qarshiligi kiymatigacha tushadi 
(300 Om).
Uteg 
(V) 
25 
50 
250 
250 dan 
yuqori 
R 
(Ом) 
2500 
2000 
1000 
650 
Tokning uzoq oqishi-20-30 V.da 1-2 minut ichida qarshilik 10-40% kamayadi. 
Elektr tok urganda jarohat beruvchi faktr bu tokni tanadan oqib o`tishidir. 
Xarakteri, qo`ldan-qo`lga, qo`ldan-oyoqqa oqadi. Seziluvchi tok-1.1 ma ( ) 50 gts 6 
ma (-)tok. Kuyib yubormaydigan tok-3-5 ma 50 gts da barmoqlar sezadi va 8-10 
mA da butun qo`llar sezadi va muskullar qisiladi. 15 mA da og`riq juda seziladi va 
odam tok ta'siridan qutila olmaydi .Eng yuqori kishi chiday oladigan va ushlab
qoladigan o`zgarmas tok 50-80 ma bo`ladi. Fibrillyatsiya-50 mA dan yuqori 50 gts da 

---

13 
1-3 sekundda sodir bo`ladi. O`zgarmas tokda 300 ma (porogi) yuqori chegara 5A. 5 
A dan yuqori 50 gts da darrov fibrillyatsiyasiz yurak tuxtaydi.