Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti "avtomatlashtirish va boshqaruv"

KOMMUTATSION APPARATLAR VA KOMPLEKT TAQSIMLOVCHI 
USKUNLLAR 
Uzoqdan boshqariladigan kommutatsion apparatlarda brigadani ishlashga 
ijozat berishdan oldin: 
- yordamchi elektr zanjirlari (boshqaruv, signalizatsiya, isitgich va boshqalar) 
va yuritmalarning kuch zanjirlari elektr tarmog‘idan o‘chirilishi shart. 
- o‘chirgich baklari va havo yuboruvchi quvurlardagi zadvijkalar yopilishi va 
ulardagi havo atmosferaga chiqarib yuborilishi, bunda havo chiqaruvchi probkalar 
(klapanlar) ochiq holda qoldirilishi shart. 

---

40 
- o‘chirgichlarni elektr tarmog‘iga ulovchi yuki yoki ulovchi prujinalar ishsiz 
holatga keltirilishi shart. 
- 
uzoqdan 
boshqariladigan 
kommugatsion 
apparatlarning 
kalitlariga 
«YOqilmasin! Odamlar ishlamoqda!»
, yopilgan zadvijkalarga esa 
«Ochilmasin! 
Odamlar ishlamoqda!»
degan shiorlar osib qo‘yilishi shart. 
Kommutatsion apparatlarni sozlash va tartibga solish mobaynida sinab ko‘rish 
uchun privodlarning yordamchi kuch zanjirlarini vaqtinchalik ulash, shuningdek 
o‘chirgichga va yuritmasiga havo yuborishga ruxsat beriladi. Bunda 
«YOqilmasin! 
Odamlar ishlamoqda!»
va 
«Ochilmasin! Odamlar ishlamoqda!»
degan shiorlar 
olib qo‘yiladi. 
Kommutatsion apparatlarni sinab ko‘rish uchun uzoqdan boshqarib yoqish va 
o‘chirishni navbatchi xodim ruxsati bilan sozlash va tartibga solishni bajaruvchi 
ishchi amalga oshirishi mumkin. 
Mahalliy navbatchisi bo‘lmagan elektr uskunalarida bunday ruxsatnoma talab 
qilinmaydi. 
Kommutatsion apparatlarning ishlashi sinab ko‘rilgandan keyin, navbatchi 
yoki ishboshchi tarafidan ishni davom ettirish zarur bo‘lsa (apparatni uzoqdan 
boshqarib o‘chirib yoqqan shaxslar uchun) 
10.1.-band
dagi talablar bajarilishi shart. 
Ishchi bosim ostida bo‘lgan havo o‘chirgichlarga faqat sinash va sozlash ishlari 
bajarilayotganda (dempferlar ishlashini tartibga solish, tebranish grafigini olish, 
o‘lchov asboblarining simlarini ulash yoki bo‘shatib ajratish, havo siljiyotgan joyni 
aniqlash va shunga o‘xshash ishlar uchun) ko‘tarilishga ruxsat etiladi. 
Ishchi bosim ostida turgan va havo bilan to‘ldiriladigan uzgichli o‘chirilgan 
havo o‘chirgichlariga ko‘tarilish man qilinadi. 
Havo o‘chirgichlarini nam o‘tkazmaslik qobiliyatini (zichligini) tekshirish, 
kam bosim ostida, zavod (korxona) yo‘riqnomasiga muvofiq bajarilishi zarur. 
Sinash va sozlash uchun havo o‘chirgichlariga ko‘tarilishdan oldin: 
- boshqaruv zanjirlarini o‘chirish; 
- mahalliy boshqaruv tugmachasi va ishga tushirish klapanlari blokirovka 
qilinishi (masalan, havo o‘tkazuvchi trubkalarni uzish, shkaflarni yopish va shunga 
o‘xshash) yoki ishboshchi ko‘rsatmasiga asosan o‘chirgich bilan o‘chirish-yoqishni 
bajaradigan aniq bir ishchini o‘chirgichda ishlashiga ijozat beruvchi yo‘riqnoma 
olgan brigada a’zosini o‘chirgich oldiga qo‘yish zarur. 
Bosim ostida bo‘lgan havo o‘chirgichlarida odamlar bo‘lgan paytda boshqarish 
va taqsimlovchi shkaflarda hamma ishlar to‘xtatilishi shart. 
O‘chirgichlarni tekshirish, sozlash va sinash paytida o‘chirish va yoqish 
vaqtida xodimlarni havo o‘chirgichlari yaqinida turishlari man qilinadi. Sinash va 
sozlash ishlarini bajaruvchi ishboshchi (yoki u tomonidan tayinlangan brigada a’zosi) 
havo o‘chirgichini ulash va o‘chirish uchun og‘zaki buyruqni, brigada a’zolari 
o‘chirgich oldidan pana joyga yoki xavfsiz masofaga chiqarilgandan keyingina, 
berishi shart. 

---

41 
Xodimlarni havo yig‘uvchi idishlar ichiga tushib bajarishi bilan bog‘liq 
ishlarga ijozat berishda, quyidagilarga rioya qilish zarur: 
- havo yuborilishi mumkin bo‘lgan quvurlarning zadvijkalari yopilib, kalit 
bilan qulflanishi va zadvijkalarga