Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti konchilik fakulteti

2.2.4. Қудуқда майдалаб уриб тушириш параметрларини ҳисоблаш
Қудуқда майдалаб уриб тушириш параметрларини ҳисоблаш қуйидаги мисол ва тартибда бажарилади. Қуйидаги шартлар учун қудуқлар елпиғичсимон ва параллель жойлашиши схемаси лойиҳаланади ва чизилади: руданинг осилиб турувчи ва ётиқ томонлари жинслари билан иккала контакти мустаҳкам; руда жисмининг қуввати М=10м, ётиқлик бурчаги бурчаги α=75˚; уриб тушириладиган қатлам баландлиги h=20 м; руда зичлиги γ=3,5 т/м³; лаҳим шипини очишнинг рухсат этилган турғун оралиғи (пролет) В_доп=4 м; қудуқлар диаметри d=0,1 м; параллель схема учун ҳисобланган л. н. с. миқдорлари ω=2 м, қатордаги қудуқлар орасидаги масофа эса а_р=2 м.
Қудуқларнинг елпиғичсимон жойлашиши схемасини лойиҳалашда бурғилаб қазиш жойи марказидан (бурғилаш асбобининг бурилиш ўқи) ортиқча бурғилаш билан уриб тушириладиган қатламнинг тепа ва пастки бурчакларига қудуқлар ўтказилади. Кейин четдаги қудуқ охиридан а_мах узунликда перпендикуляр тортилади ва шу билан қўшни қудуқ ҳолати келиб чиқади ва ҳ.к.
а_мах катталиги олдин 1,5*ω га тенг қилиб олинади, кейин бу ҳолда қатламдаги қудуқлар бир маромда жойлашганлиги текширилади (қабул қилинган а_мах катталигида руда жисмининг қуввати бўйича қудуқларнинг бутун сони жойлашганми). Бизнинг ҳолатимизда агар а_мах=1,5ω=1,5а=3 м бўлса, руда жисмининг қуввати 10 м бўлганда қудуқлар сони 10:3=3,3 дона бўлади. Қудуқлар сонини бутун сонгача яхлитлаймиз, яъни 4 донагача, ва белгисига “к” индексини киритамиз. Бунда а_мах.к=2,5 м, (формула).
ПМ солиштирма сарфининг доимийлигини сақлаш учун энг кичик қаршилик линияси катталигини корректировка қиламиз (тўғрилаймиз): (формула). Ундан кейин, чизмадан фойдаланиб, бурғилаш қазилмалари ҳажмини график аниқлаймиз, уриб тушириладиган қатламга тўғри келадиган ∑V. Линейка билан ҳар битта қудуқ узунлиги ўлчанади. Елпиғичдаги қудуқларнинг йиғинди чуқурлигини ∑L ва елпиғичдаги ПМ зарядининг йиғинди узунлигини∑L_вваниқлаймиз.∑V=21,6 м³,∑L=189 м, ∑L_вв=142 м келиб чиқади.
Уриб тушириладиган қатламдаги руда захиралари
(формула)
Қудуқларнинг солиштирма сарфи (формула)
Бурғилаш лаҳимларининг солиштирма сарфи
(формула)
Майдалаб уриб тушириш учун ПМнинг солиштирма сарфи (ПМ зарядининг зичлиги σ=1000 кг/м³ бўлганда)
(формула)
Қудуқлар жойлашишинингпараллель схемаси учун w ва а ҳисоб миқдорларини тўғрилаш талаб қилинмайди, чунки олтита қудуқ 2 м га тенг масофада руда қуввати бўйича жойлаштирилади, очиқ кирма (заходка) эни эса В_з=ш+L=2+1=3 м В_доп=4м рудада лаҳим шипини очиш рухсат этилган турғун пролетига жавоб беради.