Navoiy innovatsiyalar instituti «tasdiqlayman» Navoiy innovatsiyalar instituti rektori

«Leksikologiya» bo‘limini o‘rganishda o‘quvchilarni nutq uslublari bilan tanishtirish. «Leksikologiya» bo‘limi o‘quvchilarni nutq uslublari bilan tanishtirishni ham ko‘zda tutadi. O‘quvchilar maktab darsliklaridan olingan ilmiy matnlarni badiiy matnlar bilan taqqoslash, ayni bir narsaning badiiy va ilmiy tasviri orqali nutq uslublari bilan tanishish imkoniyatiga ega bo‘ladilar. Buning uchun oddiy nutqda qo‘llaniladigan so‘zlarni badiiy nutqda qo‘llaniladigan so‘zlar bilan almashtirish, hosil bo‘lgan matnlarni o‘zaro qiyoslash, turli uslubdagi matnlarni tahlil qilish, ularning o‘xshash va farqli tomonlarini aniqlash singari ijodiy-amaliy topshiriqlardan foydalanish mumkin. Shuni ta’kidlash lozimki, yaxshi, ravon, aniq va ta’sirchan ifoda uslubini hech bir shaxs uslubshunoslik fanini o‘rganish natijasida o‘zlashtira olmagan va o‘zlashtira olmaydi.Ta’sirchan, aniq uslub tuyg‘usi tilning barcha bo‘limlarini o‘rganish jarayonida, til sathlari birliklarida (tovushlarda, qo‘shimchalarda, so‘zlarda, sintaktik qurilmalarda) ma’nodoshlik, vazifadoshlik, shakldoshlik munosabatlari asosidagi bog‘lanishlarni taqqoslash zaminidagina shakllanadi. Bu ona tili o‘qituvchisining hamisha diqqat markazida turishi lozim. Shuning uchun fikrni nutq sharoitiga mos ravishda to‘g‘ri, ravon ifodalash ko‘nikmalarini shakllantirish ona tili ta’limining talabi sanaladi.
Uslubiyat uslubiy ravonlik, xususan, so‘z boyligi va so‘zlarni to‘g‘ri qo‘llash bilan aloqador ekanligini hisobga olib, tilning lug‘at sathini o‘rganishni uslubiyat bilan bog‘liq holda olib borish lozim.
Savol va topshiriqlar
1. Ona tili ta’limida «Leksikologiya» bo‘limining tutgan o‘rni va vazifalarini ayting.
2. «Leksikologiya» bo‘limini o‘rgatishning ta’limiy ahamiyatini qanday asoslaysiz?
3. «Leksikologiya» bo‘limini o‘qitishda o‘quvchilarning so‘z boyligini oshirish va nutqini rivojlantirishning qanaqa imkoniyatlari bor?
4. «Ma’nodosh so‘zlar» mavzusini o‘rganishda qanday ijodiy-amaliy ishlardan foydalansa bo‘ladi?
5. Uyadosh so‘zlar, qarama-qarshi ma’noli so‘zlar, shakldosh so‘zlarning o‘quvchilar so‘z boyligini oshirishdagi roli va ahamiyatini izohlang.
6. O‘quvchilarning lug‘at boyligini oshiruvchi muhim vositalarni ayting.
7.«Leksikologiya» bo‘limini o‘qitishda o‘quvchilarni aqliy faoliyat usullariga o‘rgatish deganda nimani tushunasiz?
8.O‘quvchilar nutqini boyitishda nutq uslublari bilan ishlashning qanday ahamiyati bor?