Navoiy davlat pedagogika instituti tabiiy fanlar fakulteti geografiya o

A= 78
0
31
1
+6
0
 15
1
=84
0
46
1
 bo‘ladi.  
 
Agar magnit azimuti 93
0
15 – og‘ish burchagi -6
0
15
1
 bo‘lsa haqiqiy azimut 
quyidagicha topiladi.  
A=78
0
31
1
+6
0
 15=84
0
 45
1
 bo`ladi. 
 
Agar magnit azimuti 93
0
15 – og‘ish burchagi – 6
0
15
1
 bo‘lsa xaqiqiy azimut 
quyidagicha topiladi.  
A=93
0
 15
1
 – (-6
0 
15
1
)=87
0
00
1
 
 
Shimoliy  va  magnit  qutblarining  Yer  yuzidagi  o‘rni  o‘zgarib  turganligi 
sababli magnit strelkasining og‘ish burchagi ham o‘zgarib turadi. 
 
Azimut bilan rumb burchaklari orasidagi munosabatlar. 
 
Agar yo‘nalishning haqiqiy azimuti aniq bo‘lsa, uning rumbi yoki aksincha 
rumb  ma’lum  bo‘lsa  haqiqiy  azimutni  aniqlash  mumkin.  Buni  quyidagi  formula 
yordamida aniqlanadi. 
 
сhoraklar 
Haqiqiy azimut berilgan bo‘lsa 
rumbni aniqlash. 
Rumb berilgan bo‘lsa haqiqiy 
azimutni aniqlash 
I 
R=A 
A=r 
II 
R=180
0 
–A 
A=180
0
-r 
III 
R=A-180
0
 
A=180
0
+r 
IV 
R=360
0
-A 
A=360
0
-r 
 
 
Misol,  A=71
0
  17
1
  bo‘lsa  r=71
0
17
 
bo‘ladi,  burchak  1-  chorakda  formula 
bo‘yicha  rumb  ham  71
0
17
1
shim  sh.q.bo‘ladi.  agar  A=138
0
25
1
  r=?  kerak  bo‘lsa 
138
0
25
1
  (burchak  2-chorakda  joylashganligi  uchun  shu  formulaga  (r=180
0
-A) 
qo‘yamiz) r=180
0
 – ishlatiladi. Keyingi paytlarda mexanik va stereofotogrometrik 
usul  ham  ishlatiladigan  bo‘ldi,  ya’ni  mexanik  nivelirlashda,  avtomat  nivelir 

---

avtomobilga  yoki  velosipedga  o‘rnatilib,  u  bosib  o‘tgan  yo‘lni  profili  avtomatik 
ravishda  qog‘ozga  chizila  boradi.  Bu  usul  bilan  yo‘l  qurilishda  dastlabki  yo‘l 
terassasini aniqlash mumkin. Stereofotogrametrik niverlirlashda yerning fotosurat 
yordamida maxsus asboblar bilan nuqtalarni nisbiy balandliklari aniqlanadi.