Navoiy davlat pedagogika instituti ingliz tili va adabiyoti fakulteti mustaqil ish

ЧИСТНЗ(9%, B2 :E2, B1:E1) = 1856.25, 2014 yil 1 iyuliga esa ЧИСТНЗ(9%, A2 :E2, A1:E1) = 1702.99. Agar boshlang’ich xarajatlar 0 ga teng (B2 = 0) bo`lsa, kelajakdagi daromadlarning sof joriy bahosi 2015 yilning 1 iyuliga 11856.25 ming so`mni tashkil qiladi. §. IQTISODIY MASALALARNI REJALASHTIRISH MODELLARI 1.11. UMUMUIY MA’LUMOTLAR Matematika (hisob) bilan bog’liq metodlarni katta samara bilan ishlab chiqarishga doir masalalarga tatbiq qilish mumkin. Bu metodlar maxsus ishlab chiqilgan va aniq matematik apparatga asoslanadi. Bunday hisoblarning matematik nazariyasi chiziqli programmalash masalalari deb nom olgan. CHiziqli programmalash chiziqli funksiyalar, tenglama va tengsizliklar yordamida iqtisodiy qarorlarni qabul qilish shartlarini aniqlab beradi. U etarlicha sodda va matematik jihatdan qat`iy shaklda mumkin bo`lgan yechimlarni boshqalaridan ajratib olishga, mumkin bo`lgan barcha yechimlarni tahlil qilishga hamda eng yaxshi, ya`ni optimal yechimning mavjud yoki vamd , pozvolyaet v dostatochno promavjud emasligi masalasiga bir qiymatli javob bera oladi. Agar optimal yechim mavjud bo`ladigan bo`lsa, u xolda chiziqli programmalash metodlari uni topishga imkon beradi. Zarur hisob˗kitob ishlarini komp’yuterlar yordamida xam bajarish mumkin. Diqqatimiz markazida shu nazariyaga asoslangan hisoblash metodlari yotadi. CHiziqli programmalash nazariyasining o`zi bizga hisoblash metodlarni chuqur taxlil qilish uchun zarur bo`ladi. Ishni konkret vaziyatni taxlil qilishdan boshlaymiz. Vositalardan ratsional foydalanishni rejalashtirish va tahlil qilish (VRFRT konkret vaziyat)) «Sfera» firmasi konditer mahsulotlarini ishlab chiqarishga mo`ljalangan: bir necha hil pechen’e, biskvit, keks v.b. Bu firma mahsulotlarini savdo dukonlari tarmog’i orqali sotiladi va mahsulotlar uchun etarlicha turg’un talablar mavjud. Firma mahsulotlariga bo`lgan talab mavsumga ko`ra tebranib turishi mumkin. Bayramoldi kunlari ehtiyoj keskin ortadi. SHuningdek, haftaning oxirgi kunlarida xam ehtiyoj ortishi mumkin. “Sfera” firmasi faoliyatini tahlil vilish uchun zarur xarakteristikalar ikki xil mahsulot ˗ pechen’e va biskvitlar xaqidagi ma`lumotlar bilan belgilanadi va bu ma`lumotlar 3˗jadvalda berilgan. Mahsulot uchun kerakli hom ashyolar A, B va boshqa shaharlardan olib kelinadi. Asosiy hom ashyolar (un, shakar, yog’, tuxum) bo`yicha shartnomalar tuzilgan. 3˗jadval. Hom ashyo, tannarx, baxosi va tarkib xarakteristikalari. Hom ashyo turi O`rtacha sotib olish na xi (so`m kg) Hom ashyo zahirasi mavjud˗ ligi (kg) 1 kg pechen’e tarkibi 1 kg biskvit tarkibi Un 7,60 825 0,5 0,3 YOg’ 44,00 480 0,3 0,06 Tuxum 16,00 720 0,18 0,6 SHakar 9,20 450 0,2 0,3 Narxi qoldiq (so`m) 43050 21,72 17,28 Sotuv narxi kg so`m/kg) 32,00 27,00

4˗jadval. Mehnat resurslaridan foydalanish xarakteristikalari (inson˗soat)

Oddiy ish reji˗ mida 1 soat uchun ish haqi (so`m)	Mehnat resurslarini ng haftalik xajmi (inson˗ soat)		Ishdan tashqari ishlagani uchun ish xaqi (so`m)	Ishdan tashqari vaqtdagi ish xajmining mavjudligi (soatlar)		1 kg pechen’e uchun mehnat sarfi (inson soat)	1 kg biskvit uchun mehnat sarfi (inson soat)
25,00	200		50,00	100		0,07	0,09

Firmaning ishlab chiqarishdagi mavjud cheklovlardan foydalangan xolda nimani o`ylab topish mumkin? Maksimal ishlab chiqarish rejasini qanday shakllantirish mumkin? Bunday rejaning eng tomoni nimada? Reja samaradorligini oshirish uchun vujudga kelgan vaziyatdan qandy chiqish lozim?
Ishlab chiqarishdagi mavjud vaziyatni o`zgartirilsa, reja o`z samarasini saqlab qola oladimi? Ishlab chiqarish bilan bog’liq vaziyat yomonlashganda turg’un rejani aniqlash mumknmi?