Navoiy davlat pedagogika instituti fizika-matematika fakulteti fizika va astronomiya o

Ishning bajarilishi: Dastlab okkulyar shkalasini darajalaymiz.

1. 
   buning uchun mikroskop buyum stolchasiga mm li (etalon) linenkasini joylashtirib tiniq tasvirini hosil qilamiz.
   

2-rasm
1mm shkala bo‘limiga okkulyar shkalasining nichta bo‘limi (n) bo‘limi mos kelishini aniqlaymiz.
(5)
c) Etalon lineyka o‘rniga shisha plastinkadan foydalanib, sim qirqimini shunday jaolashtiramizki uning tasviri okulyar shkalasiga tik bo‘lib tiniq kurinsin (rasm 2)
d) Buyum diametri:
(6)
teng bo‘ladi natijalarini jadvalga yozib, xatolikni hisoblang.

№	N	C (mm)	N	d(mm)	Δd (mm)	E%
1
2
3
4
5

O‘tilgan mavzuni mustahkamlash uchun quyidagi metoddan foydalanamiz.Ya’ni mavzuga oid atamalarni quyidagi jadvaldan topib o‘z guruhlariga ball olib berishlari kerak bo‘ladi. Qaysi guruh eng ko‘p atama topsa shu guruh g‘olib bo‘ladi.

I-guruh savollari

Y

O

R

I

T

I

O

K

U

L

Y

A

R

I

L

N

A

G

L

B

M

A

V

H

U

M

K

M

U

H

I

T

Y

I

S

A

L

P

A

G

F

R

E

F

F

E

K

T

I

V

J

H

H

R

T

E



O



R



N

K

A

N

D

I

A

M

I

K

R

O

M

E

T

R

M

Q

E

S

Z

C

U

S

S

U

B

U

Y

U

L

E

V

E

N

G

U

K

O

K

A



Sh



Sh

I

Sh

A

S

F

O

K

A

L

A

K

E

T

R

B

O

B



P

T

I

K

A



Jadvalda mavjud bo‘lgan atamalar: Tasvir, okulyar, shkala, buyum, diametr, shisha, plastinka, mikroskop, obyektiv, yoritilganlik, fokal, asbob, muhit, tubus, focus, mavhum, mikrometr, Levenguk, Galiley, nur, optika, effektiv.
II-guruh savollari

Y

O

R

I

T

I

O

K

U

L

Y

A

R

I

L

N

A

G

L

B

M

A

V

H

U

M

K

M

U

H

I

T

Y

I

S

A

L

P

A

G

F

R

E

F

F

E

K

T

I

V

J

H

H

R

T

E



O



R



N

K

A

N

D

I

A

M

I

K

R

O

M

E

T

R

M

Q

E

S

Z

C

U

S

S

U

B

U

Y

U

L

E

V

E

N

G

U

K

O

K

A



Sh



Sh

I

Sh

A

S

F

O

K

A

L

A

K

E

T

R

B

O

B



P

T

I

K

A



Sinov savollari:
1. Mikroskopning tuzilishi.
2. Mikroskopning optik sxemasi.
3. Mikroskopni harakterlovchi kattaliklar
4. Linza va uni haraktirlovchi kattaliklar
5. Tasvirlar yasash.
6. Ishning bajarilishi
6-LABORATORIYA ISHI
MIKROSROSKOP YORDAMIDA MODDALARNING SINDIRISH KURSATGICHINI ANIQLASH


Darsning maqsadi:
Ta’limiy: Talabalarga mikroskopning ishlash printsipini o‘rganish va uning yordamida o‘lchashlarni bajarish.
Tarbiyaviy: Talabalarning o‘zaro maqsadiga erishish ruhida tarbiyalash, bir-birlariga o‘zaro hurmat, jamoa bo‘lib ishlash, o‘zaro yordam va berilgan vazifani bajarishda ma’suliyat sezish milliy mada­niyatimiz va ma’naviy qadriyatlarimizga hurmat ruhida tarbiyalash.
Rivojlantiruvchi :Talabalarni mustaqil ishlash, ijodiy izlanish orqali bilim olishga ,xotirani mustahkamlashga, tez fikrlash , fikrini aniq ifodalashga o‘rgatish,nutq madaniyatini o‘stirish, egallagan nazariy bilim va ko‘nikmalarini amalda qo‘llay olish malakalarini shakllantirish.

• 
  Shakllantiriladigan kompetensiya elementlari: nazariy bilimlarni amaliyot bilan bog‘lash, masala yechishda matematik savodxonlikdan foydalanish, fanga oid ma’lumotlarni chizma va jadvallar orqali o‘qiy olish va foydalanish.
  

Dars turi : Aralash
Dars o‘tish metodi: “Aqliy hujum”, “Guruhlarda ishlash”, “Mozaika usuli”
Darsning jihozi: Darslik, tarqatma materiallar, test top­shiriqlari
Darsning rejasi:
I. Tashkiliy qism.

• 
  Salomlashish.
  
• 
  Davomatni aniqlash.
  
• 
  O‘quvchilarni dars mavzusi bilan tanishtirish
  

II. O‘tilgan mavzuni takrorlash.
“Aqliy hujum”
Har bir harfiga fizika faniga oid so‘zlarni toping
Monometr
Induksiya
Kondensator
Refraksiya
Optik o‘q
Statika
Kadaskop
Optika
Patensiometr
Kerakli asbob va qurilmalar. Mikroskop va buyumlar. (har xil diametrli sim qirqimlari, sharikcha shisha plastinka).
Ishning maqsadi: Mikroskopning ishlash printsipini o‘rganish va uning yordamidaulchashlar bajarish. (Rasm 1).





1-rаsm

Shisha plastikaning nisbiy sindirish kursatkichini mikroskop yor­damida aniqlash.

Moddaning sindirish kursatkichini aniqlashning bir qancha metodlari bo‘lib, ulardan biri mikroskop yordamida aniqlashdir. Bu metod yorug‘likning ikki mhit chegarasida sinishi tufayli shisha plastinkaning kurinma qalinligining uzgarishiga asosan. Faraz qilaylik, yassi parallel plastinkani A nuqtasiga 1 va 2 nur tushayotgan bulsin.
1-nur. Plastinkaga tik tushganligi tufayli sinmasdan utib, C nuqtadan chiqad.
2-nur sinish tufayli O nuqtadan chiqib, normal bilan r”>r’ burchak tashkil etadi.
Agar ДО yunalish bo‘ylab qaralsa, ДО va AC nurlar A nuqtadan emas, balki E nuqtada kesishadi, ya’ni plastinka EC= h ga teng tuyuladi. (2-rasm) normalga yaqin nurlar uchun yorug‘likning sinish qonunini A nuqtaga nisbatan quyidagicha yozamiz:

2-rasm


(3)
rasmdan


buni (3) ga quyib


(4) ni hosil qilamiz.
H, h ni 0,01 mmgacha aniqlikda o‘lchab, sindirish kursatkichini (4) yordamida hisoblaymiz. Ulchashlar qo‘yidagicha bajariladi/ I mikrometr bilan H ni aniqlaymiz.
2. mikroskop bilan h- ni aniqlaymiz.
mm

1. 
   Natijani jadvalga yozib xatolikni hisoblaymiz.
   

№	Н (mm)	N	m	h (mm)	nш	Δ nш	Е%