Navoiy davlat konchilik instituti

О„zbekistonda  bioenergiya  resurslar 
Bioenergetik  xom-ashyoni  sifatida  (tо‗g‗ridan-
tо‗g‗ri yoqish hamda biomassani bio- va termokimyoviy о‗zgartirish uchun) respublikada 
asosan quyidagilardan foydalaniladi: yog‗ochga ishlov berish ishlab chiqarish va notijorat 
о‗rmolarni kesish chiqindilar; qishloq xо‗jaligidagi ishlab chiqarish chiqindilar; sanoat va 
maishiy organik chiqindilar. О‗zbekistonda tо‗g‗ridan-tо‗g‗ri yoqib foydalanadigan asosiy 
bioyoqilg‗ilardan yog‗och va g‗о‗zapoyalar ishlatiladi  
О‗zbekistonning  hududda  yerlarning  umumiy  maydonlardan  о‗rmonlar  faqat  3,2% 
egallaydi.  Eng  katta  maydonni  saksovul,  archa,  solyanka  egalladi.  О‗zbekistonda  barcha 
urmonlar  1-chi  guruhga  kiritilgan  va  bularda  tijorat  kesib  chiqarish  ta‘qiqlanadi.  Faqat 
о‗rmonlarni tiqlash, sanitarlik va boshqa notijorat kesib olishlar amalga oshiriladi.  

---

Sug‗oriladigan  dehqonchilik  respublika  qishloq  xо‗jaligtda  asos  bо‗lib  hisoblanadi  va 
yerlarning katta qismi paxta, don, guruch va kartoshkalar ekish uchun ajratilgan, ularning 
poya va barglari mol uchun yem-xashak yoki mahaliy yoqilg‗i sifatida foydalaniladi.  
Tadqiqotlar kо‗rsatadiki, paxta bilan ekilgan yerlarning 1 gektardan  
2-dan  to  4  t-gacha  g‗о‗zapoyani  olish  mumkin.  Ushbu  turdagi  biomassaning  yalpi 
energetik potensiali 1,1-dan  to 2,2  mln  t n.e.-gacha  baholanadi, texnikaviy  potensiali  esa 
(biomassaning  termokimyoviy  konversiya  texnologiyasidan  foydalanilganda)  –  0,13-dan 
to 0,26 mln t n.e.-ga teng.  
О‗zbekistonda  biogazni  olish  uchun  organik  moddalarni  anaerobli  parchalanish 
texnologiyalarni keng joriy qilish quyidagi asosiy omillar bilan belgilanadi:  
1)  yuqori  texnologik  tayyorligi  va  iqtisodiy  samaradorligi;  biogaz  texnologiyasining 
texnologik va ekspluatatsiyali soddaligi;  
2)  biogaz  texnologiya  uchun  xom-ashyo  amalda  hamma  joyda  mavjud  (ishlab  chiqarish, 
qishloq xо‗jalik va maishiy organik chiqindilar, gо‗ng va b.);  
3)  iqlim  sharoit  biogaz  maksimal  chiqishini  ta‘minlaydi;  qishki  temperaturali  rejimlar 
mezofilli achitish jarayonni (30…40 oS-da) metantenklarda istish uchun biogaz xarajatlar 
minimal bо‗lgan holda ta‘minlanadi, yozgi vaqtda esa isitish uchun xarajatlar bо‗lmaydi;  
4)  biogaz  qurilmalarni  quyosh  va  shamol  qurilmalar  bilan  birgalikda  kompleks 
foydalanish keng imkoniyatlardir.