Navoiy davlat konchilik instituti

.1. Quyosh energetikaning rivojlanishida ekologik kamchiliklar 
Kо‗pchilik  quyosh  energetik  tizimlarning  asosiy  kamchiligi  quyosh  kollektor, 
konsentrator,  geliostat,  issiqlik  akkumulyatsiyalovchi  tizimlar  uchun  qо‗shimcha 
maydonlar talab etiladi va kо‗p hollarda energiya iste‘mol qiluvchi obektning maydonidan 
katta bо‗ladi.  
Quyosh  elektr  stansiyalar  (QES)  eng  katta  energiya  va  material  sig‗imli  qurilmalar 
hisoblanadi.  QESlar  yetarli  darajada  о‗rganilmagan  inshootlar  bо‗lib,  ular  ekologik  toza 
elektr stansiyalar deb hisoblash uchun hali tо‗lik asoslab berilmagan. Juda deganda, oxirgi 
bosqichni, ya‘ni QESni ishlatish bosqichni nisbatan ekologik toza deb hisoblash mumkin, 
lekin bu ham nisbiydir.  
QESlar  yetarli  darajada  katta  yer  maydon  sig‗imli  hisoblanadi.  Ularning  solishtirma  yer 
maydon  sig‗imi  0,001-dan  to  0,006  ga/kVt-gacha  tashkil  etadi.  Bu  esa 
gidroelektrostansiyalarga  nisbatan  kichik,  lekin  issiqlik  va  atom  elektr  stansiyalarga 
qaraganda katta bо‗ladi.  
QESni  yaratishda  quyosh  hovuzlardan  foydalanganda  solishtirma  yer  maydon  sig‗imi 
ortadi, shu bilan birga, yer osti suvlarning shur suv bilan ifloslanish xavfi kо‗payadi.  
Quyosh  konsentrator,  geliostatlar  katta  yer  maydonlarga  soya  tushiradi,  bu  esa  tuproq 
sharoitini, о‗simliklar о‗zgarishiga va boshqalarga olib kelish mumkin.  
Pastqaynaydigan  va  antifrizli  (zaxarli  moddalar)  suyuqliklardan  foydalanish  va  ularni 
uzoq muddat ishlatish vaqtida ularning tuqib ketish, oqib chiqish muqarrarligidan ichimlik 
suvlarni ifloslanishiga olib kelish  
mumkin.  
Geliotexnika  bilvosita  ravishda  atrof  muhitga  ta‘sir  etadi.  Uning  rivojlanadigan 
tumanlarida  beton,  shisha,  pо‗lat  va  boshqalarni  ishlab  chiqariladigan  yirik  majmualar 
qurilishi zarur.  

---

Quyosh energetikaning atrof muhitga salbi ta‘siri quyidagi shakllarda namoyon etadi:  
- yer maydonlarning ajralishi, ularning degradatsiyasi (yemonlashish) bо‗lish mumkin;  
- katta material sig‗mli;  
- zaxarli aralashmalarga ega bо‗lgan ishchi suyuqliklarning tukilib-oqib ketish ehtimoli;  
-  tizimlarini  о‗ta  qizib  ketish  va  yonib  ketish  xavfliligi,  quyosh  tizimlarni  qishloq 
xо‗jalikda foydalanganda mahsulotlarning zaxarli moddalar bilan ifloslanishi;  
- QES joylashgan tumanda issiqlik balans va namligining о‗zgarishi;  
-  konsentrator  va  geliostatlarning  katta  maydonlarga  soya  tushirish,  yerning  buzilish 
ehtimoli.