Navoiy davlat konchilik instituti nukus filiali

Umumiy talablar 
4. Xavfli ishlab chiqarish obyektlarini ekspluatatsiya qilayotgan tashkilotlarda 
quyidagilar bo‘lishi lozim: 
a)  ilmiy-tadqiqot  va  tajriba  ishlari  natijalari  inobatga  olingan  holda  ilk 
ma’lumotlar  asosida  ishlab  chiqilgan  xavfli  ishlab  chiqarish  obyektini  qurish, 
kengaytirish,  rekonstruksiya  qilish,  texnik  jihatdan  qayta  jihozlash,  konservatsiya 
qilish va tugatish bo‘yicha loyiha hujjatlari; 
b) xavfli ishlab chiqarish obyektlarini ekspluatatsiya qilish bo‘yicha faoliyat 
olib borish uchun ruxsat; 
v)  O‘zbekiston  Respublikasining  “Xavfli  ishlab  chiqarish  obyektlarining 
sanoat  xavfsizligi  to‘g‘risida”gi  Qonunining  20-moddasiga  binoan  (O‘zbekiston 
Respublikasi  Oliy  Majlisining  Axborotnomasi,  2006-yil,  39-son,  386-modda)  xavfli 
ishlab  chiqarish  obyektlarini  ekspluatatsiya  qilishdagi  avariya  holatlarida  boshqa 
shaxslarning  hayoti,  sog‘lig‘i  va  (yoki)  mulkiga  hamda  atrof-muhitga  zarar 
yetkazganligi uchun javobgarlik riskini sug‘urtalash haqidagi kelishuv; 

---

 
g)  davlat  reyestrida  xavfli  ishlab  chiqarish  obyektining  qayd  etilganligi 
haqidagi hujjat; 
d) xavfli ishlab chiqarish obyektlarida ishlarni olib borish tartibini belgilovchi 
me’yoriy-huquqiy va me’yoriy-texnik hujjatlar; 
e)  rezervuarlar,  texnologik  jihozlar,  trubalar,  armaturalar,  muhofaza 
qurilmalari, nazorat va boshqaruv qurilmalari, bino va inshootlarning pasportlari. 
5.  Obyektning  sanoat  xavfsizligi  deklaratsiyasini  ishlab  chiqish  zaruriyati 
O‘zbekiston  Respublikasining  “Xavfli  ishlab  chiqarish  obyektlarining  sanoat 
xavfsizligi  to‘g‘risida”gi  qonunining  19-moddasiga  binoan  (O‘zbekiston 
Respublikasi Qonun hujjatlari to‘plami, 2006-yil, 39-son, 386-modda) belgilanadi. 
6.  Yangilarini  loyihalashtirish  yoki  ishlab  turgan  ishlab  chiqarish  va 
obyektlarni rekonstruksiya qilishda: 
a)  texnologik  bloklar  va  qurilmalarning  toksik  va  portlash  jihatidan  holati 
baholanadi; 
kimyoviy jihatdan zarar ko‘rish zonalari radiusi, mumkin bo‘lgan buzilish va 
xodimlarning shikastlanish holati hisoblab chiqiladi; 
b)  texnik  hujjatlardagi  me’yorlarga  binoan  mazkur  blok  va  texnologik 
obyektlarning  mahsuldorligi hamda  himoya  choralari va vositalarining ishonchliligi, 
ularning xavfsizlikni ta’minlash imkoniyati haqida xulosalar beriladi; 
v)  xonalar,  binolar  va  tashqi  qurilmalarning  portlash  va  yong‘in  xavfsizligi 
bo‘yicha kategoriyalari aniqlanadi; 
g)  sanoat  xavfsizligi  me’yorlariga  asosan  xlor  bulutlarini  ko‘rsatish  va 
mahalliylashtirish uchun avtomatik qurilmalarni o‘rnatish zaruriyati va himoya tizimi 
turi aniqlanadi; 
d) elektr xavfsizligiga qo‘yiladigan talablar aniqlanadi. 
Ishlab  turgan  ishlab  chiqarish  va  obyektlar  uchun  texnologik  bloklarning 
yong‘in  xavfsizligi  kategoriyasi,  kimyoviy  tarzda  yo‘q  qilish  va  ishdan  chiqarish 
zonasi  radiuslari,  xonalar,  binolar  va  tashqi  qurilmalar  kategoriyasi,  xavfli 
zonalardagi  elektr  qurilmalarga  qo‘yiladigan  talablar  amaldagi  me’yoriy  hujjatlarga 
asosan  ekspluatatsiya  qilayotgan  tashkilot,  loyiha  yoki  ixtisoslashgan  tashkilot 
tomonidan aniqlanishi mumkin. 
7.  Xavfli  ishlab  chiqarish  obyektlarini  ekspluatatsiya  qilayotgan  tashkilot 
tomonidan quyidagilar ishlab chiqilishi lozim: 
a)  obyektning  xususiyatini  inobatga  olgan  holda  xavfli  ishlab  chiqarish 
obyektida  sanoat  xavfsizligi  talablariga  amal  qilish  ustidan  ishlab  chiqarish  nazorati 
haqidagi nizom; 
8.  Yangi  ishlab  chiqarish  obyektlarini  ekspluatatsiya  uchun  qabul  qilish  va 
ishlab 
turgan 
obyektlarni 
ekspluatatsiya 
qilish 
o‘rnatilgan 
tartibda 
muvofiqlashtirilgan  va  tasdiqlangan  loyiha  va  texnologik  hujjatlar  mavjud  bo‘lgan 
taqdirdagina amalga oshiriladi. 
9.  Har  bir  ishlab  chiqarish  va  obyekt  uchun  texnologik  reglament  ishlab 
chiqiladi,  muvofiqlashtiriladi  va  tasdiqlanadi.  “Sanoatgeokontexnazorat”  davlat 
inspeksiyasi nazorati ostida bo‘lgan xavfli obyektlarning reglamentini ishlab chiqish 
tartibi, uni qayd etish va uning amal qilish muddati o‘rnatilgan tartibda belgilanadi. 

---

 
10.  Texnologiya,  qurilmalarni  rasmiylashtirish,  yong‘inga  qarshi  tizimga 
o‘zgartirishlar  kiritish  loyihaning  texnologik  qismini  ishlab  chiquvchilar  bilan 
muvofiqlashtiriladi. 
11.  Tashkilotlarda  xodimlarning  salomatligini  nazorat  qilish  “Xodimlarni 
ishga  qabul  qilishda  dastlabki  va  davriy  tibbiy  ko‘rikdan  o‘tkazish  tizimini 
takomillashtirish  to‘g‘risida”gi  buyruq  (ro‘yxat  raqami  937,  2000-yil,  23-iyun) 
(O‘zbekiston  Respublikasi  vazirliklari,  davlat  qo‘mitalari  va  idoralarining  me’yoriy 
hujjatlari Axborotnomasi, 2000-yil, 12-son) asosida amalga oshirilishi lozim. 
12.  “Mehnat  sharoitini  baholash  uslubi  va  mehnat  sharoitiga  asosan  ishchi 
o‘rinlari attestatsiyasi”ga (ro‘yxat raqami  247, 1996-yil, 28-may)  mehnat sharoitlari 
bahosi belgilanadi. 
13.  Xodimlarni  o‘qitish,  ko‘rsatmalar  berish  va  sanoat  xavfsizligi  bo‘yicha 
me’yoriy-texnik  hujjatlar  talablari bo‘yicha  bilimlarini  sanoat  xavfsizligi  sohasidagi 
amaldagi standartlar va me’yoriy hujjatlar asosida belgilanadi. 
14.  Aynan  zararli  mehnat  sharoitida  ishlaydigan  ishchilarga  O‘zbekiston 
Respublikasi sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan tasdiqlangan tartibga binoan bepul 
tarzda sut va unga tenglashtirilgan oziq-ovqat mahsulotlari berilishi kerak. 
15.  Ishlab  chiqarishdagi  shikastlanishlar  va  avariya  holatlari  o‘rnatilgan 
tartibda o‘rganilishi va hisobga olinishi kerak. 
16.  Ishlab  chiqarish  sexlari,  uchastkalar  va  ko‘zga  ko‘rinib  turadigan  tashqi 
qurilmalarning  xavfli  joylarida  GOST  12.4.026ga  asosan  xavfsizlik  belgilari  osib 
qo‘yiladi. 
17.  Korxonalarda  ko‘rsatma  bo‘yicha  bajariladigan  yuqori  darajada  xavfga 
ega  ishlar  (ta’mir,  olov  bilan  bog‘liq,  gazdan  xavfli  ishlar  va  yuqorilikda 
bajariladigan ishlar) ro‘yxati bo‘lishi lozim. 
Yuqori  darajadagi  xavfga  ega  ishlarni  bajarish  uchun  muhandis-texnik 
xodimlar  va  kerakli  va  ishning  tegishli  xarakteri  bo‘yicha  tayyorgarlikka  ega 
ishchilarga ruxsat berilishi mumkin. 
18.  Ishlab  chiqarish  xonalaridagi  operatorlarning  ish  joylarida  trubalar, 
bloklararo  va  bloklar  ichidagi  qurilmalar  hamda  nazorat-o‘lchov  va  avtomatik 
qurilmalarning  funksional  sxemasi  ko‘rsatilgan  ishlab  chiqarishning  texnologik 
sxemasi  osib  qo‘yiladi.  Qurilmalar  (idishlar)ning  tartib  raqami  sexning  texnologik 
sxemasida,  loyihada  va  reglamentda  bir  xil  bo‘lishi  hamda  jihozga  yozib  qo‘yilgan 
raqamlarga mos kelishi lozim. 
19. Ishlab chiqarish jarayonini tashkil qilishda havo, tuproq va suv havzalarini 
iflos qilishning oldini olishi lozim.