Navoiy davlat konchilik instituti Konchilik fakulteti Xayot faoliyati havfsizligi fanidan Mustaqil ish Bajardi: Jamolov d qabul qildi: Rabbimov h navoiy 2022

Navoiy davlat konchilik instituti
Konchilik fakulteti
Xayot faoliyati havfsizligi fanidan
Mustaqil ish
Bajardi: Jamolov D
Qabul qildi: Rabbimov H
Navoiy - 2022
Zilzilaning kelib chiqish sabablari va turlari
Zilzila, yer qimirlash — yer poʻstida yoki mantiyaning yuqori qismida toʻsatdan siljish, sinish yoki oʻpirilish roʻy berishi oqibatida vujudga keladigan va toʻlqinsimon tebranishlar tarzida uzoqlarga tarqaladigan yer osti silkinishlari va tebranishlari yig’indisi hisoblanadi

Planetamizda zilzilalarning sodir bo`ladigan ikkita zona yoki mintaqalarga ajratiladi:

• 1. Tinch okeani seysmik mintaqasi - okeanni o`rab turgan Amerika qit'asini tog`li rayonlari, Alpeka, Aleut, Kamchatka, Kuril orollari, Yangi Gvineya, Yaponiya hududlari kiradi.
• 2. Alp - Himolay seysmik mintaqasi – O`rta Yer dengizi, Karpat, Kavkaz, Markaziy Osiyo tog`lari orqali Oloy, Sayan Baykaldan Indoneziya hududlari kiradi

Zilzila - yer silkinishlari yuzaga kelish sabablariga quyidagi guruhlarga bo`linadi

Vulqon zilzilalari
Ag’darilish, o’pirilish zilzilalari
Tektonik zilzilalar
Texnogen zilzilalar

Vulqon zilzilalari - vulqon jarayoni, ya'ni yer ostidagi magmani vulqon kanali orqali yer yuzasiga chiqishi bilan bog`liq bo`lgan yer silkinishiga vulqonli yer silkinishi deyiladi.

Ag`darilish, o`pirilish zilzilalar- qoya sathlarida tog` jinslarining katta bo`laklarini ag`darilishi yoki tog`larning o`pirilishi natijasida yuzaga keluvchi yer silkinishlari. Bu yer silkinishining tarqalish maydoni kichiq, ko`p hollarda talofotsiz bo`ladi

Tektonik zilzilalar - yer silkinishi turlari ichida katta maydonga tarqaladigan va eng ko`p talofot keltiradigani tektonik er silkinishidir. Bunday yer silkinishlar haqida gap ketganda litosfera o`ramlarida bo`ladigan harakat (tektonik kuchlar) tushuniladi.