Nаvоiy dаvlаt kоnchilik instituti enеrgо mеxаnikа fаkultеti

TAJRIBA ISHI №2
GURUH (PARTIYA) DETALLAR ANIQLIGINI TEKSHIRISH
1.Ishning maqsadi.

Detalga ishlov berish aniqligini iqtisodiy yul bilan yoki o’lchamlarni egri bo’linishini kurish yuli bilan yoki geometrik shaklning to’g’ri xolatida egri og’ishi yuli bilan o’rganish.

2. Jixozlar:

1. 
   Detallar partiyasi (100dona).
   
2. 
   Mikrometr (0-25mm), (25-50mm).
   

3. Uslubiy ko’rsatmalar.
Sozlangan dastgoxlarda detal partiyalariga ishlov berishda tasodifiy xatoliklar natijasida xar bir xom ashyoning xaqiqiy o’lchamlari tasodifiy o’lcham ko’rinishida bulib aniqlangan interval chegarasida ma`lum bir o’lcham ko’rinishida qabul qilinishi mumkin.

Detalning takrorlanish chastotasini ko’rsatuvchi usish tartibida joylashgan o’zgarmas shartda ishlov berilishining xaqiqiy o’lchamlari yig’indisi detalning taqsimlovchisi deb ataladi.

Detal partiyalari o’lchamlarini taqsimlash jadval yoki grafik ko’rinishida ko’rsatish mumkin. Amaliyotda xatoliklarni o’lchash kompensatsiyada interval miqdori o’lchov qurilmasining shkalasi bo’linishining bug’inidan bir necha marta katta bo’lishi uchun detalning xaqiqiy o’lchamlarini intervalga yoki razryadlarga bo’lishadi.

Ushbu xolatda kamdan kam uchraydigan xol bu: bo’lingan sonlarning nisbati, ya`ni xaqiqiy o’lchamlar umumiy o’lchanadigan xom ashyolar partiyasiga tushib qolganligidir.

Agar abstsissa uqi bo’yicha o’lchamlar intervalini, ordinata uqi bo’yicha esa unga ta`luqli chastotalar va chastotalarni, natijada pog’onali chiziq xosil buladi.

Agarda xar bir interval o’rtasiga ta`luqli nuqtalarni ketma-ket ulansa siniq egri chiziq xosil bo’ladi, bu esa empirik egri bo’linish yoki bo’linish poligoni deb ataladi.

Xom ashyoni xar xil turda ishlov berishda xaqiqiy o’lchamlarning o’qlari bir nuqtada yotmasligi turli xil matematik ahamiyat kasb etadi, ammo mashinasozlik texnologiyasida keyingi qonunlar katta amaliy ahamiyatga ega:

1. 
   Normal bo’linish qonuni ( Gaussa konuni)
   
2. 
   Ekstsentrisitet qonuni ( Reli yoki Maksvell konuni)
   
3. 
   Extimoliy tenglik qonuni
   
4. 
   Simpson qonuni
   
5. 
   Yuqorida sanab utilgan qonunlar kombinatsiyasi.
   

Sozlangan dastgoxlarda ishlov berishda detallarning xaqiqiy o’lchamlarining bo’linishi normal bo’linish qonuniga bo’ysunadi. Ushbu vaziyatning nazariy talablarni asoslashda Dejunov markaziy extimollik teoremasi yordam beradi.

Normal bo’linish egriligi tenglamasi keyingi ko’rinishga ega.

- dispersiya (urtacha kvadrat ogish)

A=A_sr- matematik kutilish.

X- mazkur koordinata.

m- chastota

N- tanlov ulchami

1.rasm
Grafikdan ko’rinib turibdiki, egri chiziq abstsissa uqiga 3 dan I=A_sr masofaga yaqinlashib, ushbu chegarada egrilik cheklanishi maydoni umuiy maydondan 99,73% tashkil qiladi. SHuning uchun amaliy tarzda 3 qabul qilib, egri chiziqning balandligi masofasida barcha tarmoqlar abstsissa o’qi bilan kesishadi.(1-rasm)

«A» kattaligi tasodifiy ulchamlarning guruxlanish markazini ko’rsatadi. «»- kattaligi esa ushbu guruxlanishning kanchalik xamoxangligini ya`ni, detal partiyalari aniqligiga qabul qilinuvchi aniqlik juftligidir.

4.