Navoiy Davlat Konchilik institute ―Konchilik‖ fakulteti

Mutloq geoxronologiya asoslari 

Mutloq geoxronologiya deganda odatda vakq birligi ichida aniqlangan, yer qobig‘ini tashkil etuvchi tog‘ 

jinslarining  yoshini,  geologik  hodisalar  va  ularning  tarixiy  ketma-ketligi  tushuniladi.  Turli  xil  usullar 

yordamida  mutloq  geoxronologiyani  urnatish  borasida  kuplab  urinishlar  qilingan.  Toq  jinslarini  yoshini 

aniqlashning  geologik  usullari  juda  xilma-xil.  Ulardan  biri  qator  zamonaviy  geologik  jarayonlarni 

davomiyligini  urganishga  asoslangan,  masalan  delta  yotqiziqlarini  yotish  tezligini,  yemirilish  va  chuqindi 

hosil  bulish  tezligini,  sharsharalarni  quyilish  tezligini  va  x.  k.  Bir  muncha  diqqatga  sazovor  usul,  bu  

lentasimon gillar va turtlamchi davr muzlik epoxasini urganishdir.  

Radioktiv  elementlarning  yemirilishini  kuzatish  natijasida  mutloq  yoshni  urnatish  usuli,  ularni  erkin  va 

bir  tekisda,  atrof  muxitning  uzgarishiga  bog‘liq  bulmagan  xoldagi  yemirilishiga  asoslangan.  Hozirgi  vaqtda 

radioktiv  elemntlarning  yemirilishiga  asoslangan  mutloq  yoshni  aniqlashning  bir  necha  usuli  taklif  etilgan. 

Radioaktiv  elementlarning  yemirilishidan  hosil  bo‘lgan,  tog‘  jinslari  orasidagi  qurg‘oshin  va  geliyning 

miqdorini hisoblashga asoslangan qurg‘oshin va geliy metodlari keng qullaniladi.  

Hozirgi  vaqtda  geologik  eralarning  davomiyligini  hisoblashda  quydagi  miqdorlar  qullaniladi:  kaynazoy 

erasi - 66 - 70 mln. yil, mezozoy - 173 - 175 mln. yil, paleozoy - 335 - 355 mln. yil, proterozoy - 2 mlrd yilga 

yaqin, arxey 1,8 mlrd. yildan kuproq.  

Radioktiv elementlarning yemirilishiga asoslangan mutloq yoshini aniklash usuli boshkalariga qaraganda 

ishonchliroq,  sayyoramiz  yoshi  va  eralar  davomiyligini  haqiqatga  yaqin  miqdorlarda  aniqlab  berishiga 

qaramay, keyingi aniqlashtirishga va qayta kurib chiqishni talab qiladi.