Navoiy Davlat Konchilik institute ―Konchilik‖ fakulteti

Nisbiy geoxronologik usul asoslari 

Ayrim  xollarda  cho‘kindi  tog‘  jinslari  o‘zida  ko‘plab  turli  xil  qotgan  organizm  qoldiqlarini  o‘zida 

mujassamlaydi.  Ularni  asosan  oxaktosh,  dolomit,  oq  bo‘r,  qo‘ng‘ir  va  tosh  ko‘mir  kabi  cho‘kindi  tog‘ 

jinslarida ko‘plab uchratishimiz mumkin. Organizm qoldiqlari shuningdek bo‘lakli jinslar (qumtosh, qum, gil 

va  b.  k.)  va  juda  kamdan-kam  xolda  vulkan  turlari  orasida  xam  uchratish  mumkin.  Qazilma  xolatida 

organizmning qattiq skelet qismi bir muncha keng tarqalgan va yaxshi saqlanadi. Qattiq skelet qoldiqlarining 

organik  moddalari  ko‘pchilik  xollarda  tuliq  yoki  qisman  ikkilamchi  mineral  shakillanishga  almashinadi, 

masalan karbanatli kaltsiy, arogonit, kremnezyom, oltingugurtli temir va b. k.  Bunday almashinishda organik 

tolalar  toshlanishi  yuz  beradi  va  ularning  tuzulishi  juda  yaxshi  saqlanadi.  Tog‘  jinslarida  qurigan  organizm 

qoldiqlarining saqlanishi toshqotganlik deb nomlanadi. 

  

Organizm  qoldiqlarining  ko‘pchilik  qismi  dengiz  yotqiziqlarida  uchraydi,  qaysiki  xayvonlarning 

saqlanishi uchun  juda qulay sharoitga  ega. Quriqlikda xayvon  va o‘simlik  qoldiqlari saqlanishi uchun  qulay 

sharoit talab qiladi. Kontinental yotqiziqlar toshqotganlikni deyarli o‘zida mujassamlashtirmaydi. Toshqotgan 

qoldiqlarga qarab cho‘kindi va u bilan bog‘liq bo‘lgan magmatik va metamorfik tog‘ jinslarining nisbiy yoshi 

tiklanadi. Shuningdek toshqotgan jinslar yotqiziqlar va ularni o‘rab turgan cho‘kindilar hosil bo‘lgan qadimiy 

geologik epoxalar xolatini va fizika geografik sharoitini aniqlab beradi.