Навоий кон металлургия комбинати

Йод даврли чуғланма чироқлари (галогенли чироқлар)
Чуғланма чироқларини самарадорлигини оширишга эришиш вольфром-йодли давр чуғланма чироқларларини яратилишига сабаб бўлди.
Галогенли чироқни ишлатишдан мақсад чуғланма чироқлар ларни ўлчамларини анча камайтириш, ҳамда ўша қувват ва хизмат даврида икки баробар кўп ёруғлик унумига эришишдир. Бундай чироқ тузилиши бўйича иссиқликка чидамли кварц шишадан ясалган трубка кўринишидаги колбадир; унинг ўқи бўйлаб спирал шаклида йиғилган қизиш жисми жойлаштирилади. Колба, маълум миқдорда йод қўшилган, аргон, ксенон ёки криптон билан тўлдирилади.
Жараён қуйидагача бўлади:
Йод буғлари қизиш жисми атрофида катта ҳарорат таъсирида колба деворларига сурилади ва ундаги вольфрам заррачалари (улар вольфрам ипининг сочилиши натижасида ҳосил бўлгани билан йодли - вольфрам ҳосил бўлади. Колба ҳарорати 250 с. бўлганда, йодли- вольфрам буғ ҳолатида бўлиб, чироқ сингилади; у ерда вольфрамнинг парчаланиш жараёни бошланади. Бунинг натижасида вольфрам заррачалари чироқ ипига ўрнашади, йод атомлари эса яна кольба деворларига қайтади. Мана шундай вольфрам ипининг қайта тикланиши бўлади. Агар колба деворларининг ҳарорати 250⁰С дан кичик бўлса, бу давр (цикл) бузилади, чунки йодли вольфрам буғ шаклидан чиқади. Бу даврни бошланиши учун қизиш жисми атрофидаги ҳарорат 600⁰С дан катта бўлиши керак. Буларнинг ҳаммаси чуғланма чироқларнинг қувватини ошириш имконини беради. Ҳозир қуввати 20 кВт гача бўлган чироқлар яратилган. Кичик ўлчамдаги катта қувватли чироқлар (галоген чироқлар) кино олишда, самолёт ва автомобил чироқларида, илмий-текшириш асбобларида, прожекторларда кенг қўлланилади.
Назорат саволлари:
1. Чўлғанма чироғининг асосий элеменларини санаб ўтинг?
2. Чўлғанма чироғининг ёриғлик характеристикаларини кўрсатиб беринг?
3. Чўлғанма чироғи қандай электрик характеристикалар билан характерланади?
4. Гологен чироқлари қаерларда ишлатилади?


10-маъруза
Люминесцент чироқлари