Навоий давлат кончилик институти кимёвий технология кафедраси

Кимёвий термодинамика асослари

• Термодинамика XIX асрнинг биринчи ярмида теплотехника фанининг назарий асоси сифатида юзага келди. Дастлаб термодинамиканинг вазифаси иссиқлик (Q)нинг механик иш (А)га айланиш қонуниятларини ўрганиш бўлди. Термодинамика – иссиқлик энергияси билан бошқа тур энергиялар орасидаги муносабатларни ўрганади. Демак, термодинамика турли процессларда энергиянинг бир турдан иккинчи турга ва системанинг бир қисмидан иккинчи қисмига ўтишини (масалан, иссиқликни иссиқ жисмдан совуқ жисмга ўтиши), шунингдек, берилган шароитда процессларнинг ўз-ўзича бориш йўналиши ва чегарасини ўрганадиган фандир. Термодинамикада қуйидаги бўлимлар бор: Умумий ёки физикавий термодинамика. Бу бўлим энергиянинг умумий ўзгариш қонунларини ўрганади. Техник термодинамика. Иссиқликнинг механик ишга айланиш қонуниятларини ўрганади. Кимёвий термодинамика. Кимёвий реакцияларда, физикавий жараёнларда содир бўладиган энергия ўзгаришларини ўрганади.

системалар

• Термодинамиканинг бир қанча қонунлари мавжуд. Уларни яхши тушуниш учун баъзи бир терминлар, тушунчалар ва қийматлар билан танишиб олиш лозим. Термодинамикада ўрганиладиган объект система дейилади.
• Система – термодинамик жиҳатдан ўрганиш учун ташқи муҳитдан ажратиб олинган, доимо бир-бири билан ўзаро муносабатда бўлган жисм ёки жисмлар гуруҳи.
• Ташқи муҳит – система билан тўғридан-тўғри ёки жузъий алоқада бўлган ҳамма нарса. У шундай катта ўлчамга эгаки, у томондан иссиқлик берилиши ёки олиниши унинг ҳароратига таъсир этмайди. Ташқи муҳит билан таъсирлашишига қараб системалар очиқ, ёпиқ, изолирланган системаларга бўлинади.
• Очиқ система – ташқи муҳит билан ҳам модда, ҳам энергия алмашади. масалан: очиқ колбадаги эритма.

• Ёпиқ система – ташқи муҳит билан модда алмашмайди, энергия алмашади. масалан: усти ёпиқ колбадаги эритма.