Навоий 2019 й. 1- маъруза кириш." Энергетика қурилмалари " фанининг асосий вазифалари ва предмети. Режа



Download 1,11 Mb.
bet11/52
Sana24.02.2022
Hajmi1,11 Mb.
#237947
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   52
Bog'liq
2 qism Ma'ruza Energetika qurilmalari Eshev Hamdam Hazratovich

Адабиётлар
[1, 2, 3, 5]
Назорат учун саволлари:



  1. Гидравлик турбиналар кайси синфларга булинади?

  2. Актив гидротурбинанинг камчиликларни айтиб утинг.

  3. Реактив гидротурбинани камчиликларни айтиб утинг.

  4. Турбиналарнинг асосий хисоблаш формулаларни тушунтиринг.

  5. Турбинанинг асосий ишчи тенгламасини тушунтиринг.

  6. кайси сув омборлари ёрдамида ГЭСлар ишлайди?

  7. Гидрокурилмаларнинг асосий сув хужалиги нимадан иборат?

  8. ГЭС ларнинг бинолари кайси сув омборлари остида урнатилади?

  9. Паст жойлашган сув омборлари камчиликларнинг айтиб утинг.

10. Юкори жойлашган сув омборлари ижобий томонларни айтиб утинг.


6-МАЪРУЗА ГИДРАВЛИК МАШИНАЛАР.


Режа:
1.Гидротурбиналар классифифкацияси.
2.Актив ва реатив турбиналар. Сув оқиш тракти асосий элементлари.
3.Кавитация.
4.Гидротурбиналар ухшашлиги. қайта ҳисоблаш формулалари.
5.Гидротурбиналар характеристикалари.


Гидрогенераторлар тури.
Гидроэнергетик курилмаси электрик кисми, гидротурбина билан богланган электр машина, трансформатор ва таркатув курилмасидан иборат. курилмани электр схемасига кура хамма электр ускуналари ёпик хона ёки очик хавода урнатилиши мумкин.
ГЭС нинг схемасининг бирламчи занжирида кулай уланиш шакллари кулланиб генератор ва.
Юкори кулланишга мулжалланган. Бунга сабаб, истеъмолчига рационал ва ишончли равишда электр энергия билан таъминлаш. Масалан насос станциялар учун электр энергия билан таъминловчи схема рационал булиб керакли кувватни насос агрегатига таъминлаб бериши зарур. Гидроэнергетик курилмани электрик кисмини асосий элементи - электр машинаси - (ГЭС нинг гидрогенератори, ёки насос станцияни двигатели.) ГЭС нинг гидрогенератори - синхрон двигател, йирик насос станцияларда - синхрон двигател, кичик насос станцияларда- асинхрон двигателлар кулланилади, синхрон машиналар учта режимда ишлаши мумкин.
а) ГЭС ларда - генератор режимида.
б) насос станцияларда - двигател режимида.
в) гидроакумуляцион станцияларда - генераторр, двигател синхрон компенсатор ва айланувчи резерв режимида.
Гидрогенератор одатда, гидротурбина билан битта вал билан котирилади. Гидрогенератор вазифаси гидравлик турбинанинг механик энергиясини электр энергиясига айлантириб беради. ГЭС ларида уч фазали синхрон генераторлар кулланилади. Гидрогенератор икки ташкил килувчисидан иборат:
1. Кутб системали ротордан.
2. Равон таркатувчи чулгамли статордан.
Ротор айланганда магнит майдон хосил булиб, статорнинг улчамини кесиб утади. Натижада ЭДС хосил булади. Гидрогенератор электр тармогига уланганида статор чулгамидан ток окиб утади. Гидрогенераторнинг айланиш тезлигига кура куйидаги турлари мавжуд:
а) 100 айлгмин гача булган - секин юрар гидрогенератор.
б) 100 - 200 айлгмин гача булган - уртача тезликли гидрогенераторлар.
в) 200 айлгмин - ортик булган - тез юрар гидрогенераторлар.
Тез юрар гидрогенераторлар юкори босимли курилмаларда кулланилади ва конструктив жихатдан вертикал ёки горизантал килиб бажарилиши мумкин. Гидрогенераторларнинг маркалари уларнинг улчамларини белгилайди. Масалан: 48- маркаси.
Бунда: СВ - синхрон вертикал,
1130 - статорнинг актив пулатни ташки диаметри (см),
250 - статорнинг актив пулатни баландлиги (см),
48к2р - кутблар сони.
Маркаларида куйидаги белгилар булиши мумкин. ВГС - синхрон вертикал генератор
СВФ - синхрон вертикал форсировкали совутувчи системали
СВО - синхрон вертикал кайтма.
СГК - синхрон горизонтал капсуласимон.
Асосан гидрогенераторлар вертикал вали билан бажарилади.
Вертикал гидрогенераторлар осма ёки зоптсимон типда бажарилади. Гидрогенераторларни турини танлашда куйидаги шартлар инобатга олинади:

  1. Агар диаметр Д<10 м булса, осма турдаги гидрогенератор Д>10 м булса, зонтсимон;

  2. Тезлик буйича н>150 айлгмин булса – осма турдаги, н<75 айлгмин - зонтсимон.

  3. Асосий улчамлар буйича лгд>0,15 - осма турдаги, лгд<0,15 - зонтсимон.



Гидрогенераторларнинг курсаткичлари.
Генераторларнинг озикланиш кучланиши стандартлашган булиб электро тармокларнинг номинал кучланишидан беш (5%) фоизга ортикдир. Масалан: 3, 15; 6, 13; 10,015 ва 21 кв. куввати 50 Вт га тенг ва ортик булган генераторлар 13, 18; 15, 75; 18р ва 20 кв кучланиши билан таъминланадилар. Ута кувватли машиналарни озиклантирш учун, катта кучланиш билан таъминланади. Бунда, Ф.И.К.
Генераторларнинг тула кувватини аниклашда гидротурбинанинг куввати хисобга олинади.
(11.1)
Тула кувват ток кучи ва кучланиш оркали куйидаги тенглама билан ифодаланади.
(11.2)
Гидрогенераторнинг актив Н ва Қ реактив 9 кувватларни аниклаш учун куйидаги тенгламалар кулланади:
(11.3)

Одатда, cоск0,8 га тенг катта кувватли машиналаарни улчами ва массасини камайтириш учун cоск0,85 г баъзи да эса cоск0,9-0,55 тенг килиб олинади.


Чет мамлакатларнинг гидрогенераторларида cоск0,97 тенг.
капсулсимон машиналар учун эса cоск0,98 - 1 га тенг.
Гидрогенераторнинг актив куввати cос хисобга олган холда гидрогенераторнинг наминал куввати деб хисобланади.
(11.4)
Агрегатлар сони З га тенг булганда ГЭС нинг куввати куйидагича аникланади.
(11.5)

2. Гидрогенераторларнинг механик курсаткичлари гидрогенераторнинг механик курсаткичи деб силтаниши моменти хисобланади. Силтаниш моменти айланаётган массани инерциясини ифодалайди. мДу2, бунда м - агрегатнинг айланувчан кисмларини массаси Ду - роторнинг диаметри (м).


Гидрогенераторнинг силтаниш моменти генераторнинг электрик параметрларига боглик булиб, куйидаги тенглама билан ифодаланади.
(11.6)
ёки геометрик улчамлар буйича
(11.7)
Бунда С – (КВа), н - айлгмин; Т - инерция доимийси, (сек) Ди - статорнинг диаметри (м), л - статорнинг актив баландлиги (м), к4,5.
Гидрогенераторнинг механик курсаткичларидан инерция доимийси асосий деб хисобланади.
Инерция доимийси - вакт давомати булиб, бунда ротор тек холатидан номинал айланма тезлигига етиб олади.
Бундан ташкари инерция доимийсини аниклашда турбинанинг ишчи гилдирагига сув узатиш тухтатилган холатдан агрегатни тула тухташлигига булган вакт билан белгиланади.
Бунда агрегат номинал кувват билан озикланиб Нген (в кВт) cоск1, НгенкС.
Инерция доимийси куйидаги тенглама билан аникланади:
(11.8)

бунда - мДу2 – (ТМ2), н - айлгмин; С – (КБа), Ск1-10 МВА - булганда Т к 3-5 сек С>10 МВА. Тк 5- 8 сек тенг булиши керак.


Айлантирувчи момент машинанинг статор кисмида хосил булади ва генераторнинг актив куввати Нген айланиш сони айлгмин-ларга боглик. Номинал режим учун айлантириувчи моментни, аниклаш учун тенгламадан фойдаланилади.
(11.9)
Генераторнинг таянч конструкциялари, статор урнатиладиган кисмлари айлантириувчи моментни энг катта кийматига мулжалланган булиб куйидаги тенглама оркали топилади.
(11.10)
бунда - генераторнинг индуктив каршилиги, (дастлаб киска туташув пайтидаги), к0,15-0,27.
киска туташув режимида, айлантириувчи момент номинал моментдан 4-6 маротаба юкоридир.

Download 1,11 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   7   8   9   10   11   12   13   14   ...   52




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish