Navlarning yomonlashib borish sabablari Mexanik ifloslanish Biologik ifloslanish

Muhokama uchun savollar:

1. Urug’chilikning nazariy asosi-genetikaning urug’chilikda ahamiyati.

2. Navlarning yomonlashish sabablari.

3. Mexanik ifloslanish nima?

4. Biologik ifloslanish nima?

5. Belgilar bo’yicha ajralishni va mutasiyaning navning ifloslanishiga ta’siri.

6. Navning ifloslanishini oldini olish choralari.

7. Urug’lik yetishtirishni ixtisoslashtirish nimadan iborat?

2.2. DONLI, DUKKAKLI DON EKINLARI

URUG’CHILIGI

Elita urug’ligini ishlab chiqarish ikki bosqichdan iborat:

1. Urug’chilikning birlamchi bo’g’inlarida urug’likni o’stirish;

2. Ularning yuqori navdorlik tozaligini, hosildorlik hususiyatlari va ekishga yaroqlilik sifatlarini saqlagan holda ko’paytirish.

Donli ekinlarning birlamchi urug’chiligiga birinchi yilgi bo’g’inlarni sinash ko’chatzori, ikkinchi yilgi bo’g’inlarni sinash ko’chatzori va ko’paytirish ko’chatzori kiradi.

Birlamchi urug’chilik boskichlarining vazifasi elita ishlab chiqarish uchun yuqori sifatli urug’lik yetishtirish. Elita urug’lariga juda katta talablar ko’yiladi. Shuning uchun elita ishlab chiqarish jarayonida birlamchi urug’chilikning hamma ko’chatzorlarida tegishli usullar va uslublar qo’llaniladi. Bulardan eng asosiysi-tanlashdir. Sistematik va sinchiklab o’tkaziladigan tanlash elita o’simliklarining navdorligini, kasalliklarga chidamliligini va yuqori mahsuldorligini ta’minlaydi.

Urug’chilik ishlarini to’g’ri va sifatli o’tkazilishi yangi navning qimmatli xo’jalik biologik xususiyatlari va belgilarini uzoq vaqt saqlanib kelishini ta’minlaydi. Turli ekinlarning birlamchi urug’chiligi har xil o’ziga xos tartibda o’tkaziladi.

Elita urug’liklarni ishlab chiqarish usullari ekinlarning va navlarning biologik xususiyatlari, yaratilish usullari, irsiy o’zgaruvchanlik xususiyatlari, ko’p yillar davomida eqilib kelishi, ishlab chiqarishdagi ekin maydonining kattaligi. tuproq-iqlim va tashqiliy xo’jalik sharoitlariga bog’liq.

Donli, dukkakli-don ekinlarning elita urug’ligini yetishtirish quyidagilarni ta’minlashi kerak:

-navni rayonlashtirishda hisobga olingan hamma qimmatli xo’jalik-biologik belgi va xususiyatlarini saqlab qolish;

-yuqori nav tozaligi va tipikligini saqlash;

-ekinboplik va hosildorlik xususiyatlari yuqori fiziologik mukammal qimmatli urug’liklarni hosil qilish;

-zamburug’ kasalliklaridan urug’liklarni sog’lomlantirish;

-urug’liklarni ishlab chiqarish va sotish rejalarini, hamda talab darajasida tegishli extiyot va o’tuvchi fondlarni hosil qilish;

-nav almatirishni tezlashtirish maqsadida yangi navlarning urug’chiligini ko’paytirishni jadallashtirish.

Bu ekinlarning elita urug’larini ishlab chiqarishda yakka tanlash va ommaviy tanlash qo’llaniladi.

Yakka tanlash. Bu usul o’zidan changlanuvchi, hamda chetdan changlanuvchi o’simliklarning elita urug’larini ishlab chiqarishda qo’llaniladi. U navning xususiyatlarini eng yaxshi, ya’ni mahsuldorligi yuqori, sog’lom va tipik o’simliklarni yakka tanlash o’tkazib har birini alohida-alohida ikki yil davomida bo’g’inlarini nasliga karab baholash orqali saqlashni ta’minlaydi.

Bu usul yordamida elita urug’lik yetishtirish tartibi odatda quyidagi asosiy bosqichlardan iborat bo’lishi kerak: birinchi yilgi bo’g’inlarni sinash ko’chatzori, ikkinchi yilgi bo’g’inlarni sinash ko’chatzori, birinchi va ikkinchi yil ko’paytirish ko’chatzori, superelita va elita (21-rasm).

Urug’likni ko’paytirish koeffisiyenti ish xajmi va elita urug’ligi ishlab chiqaradigan seleksion muassasaning imkoniyatlariga qarab urug’chilik jarayonining sxemasi qisqartirilishi mumkin. Masalan, tariq va sholi ekini bo’yicha, aksincha ayrim ekinlarda (dukkakli don) ko’paytirish ko’chatzorlarini 3-4 yilga cho’zish hisobiga uzaytirish mumkin.