Navlarning yomonlashib borish sabablari Mexanik ifloslanish Biologik ifloslanish

Mavzu: Navlarning yomonlashish sabablari

Reja:

1. 
   Navlarning yomonlashib borish sabablari
   
2. 
   Mexanik ifloslanish
   
3. 
   Biologik ifloslanish
   
4. 
   Foydalanilgan adabiyotlar
   

Seleksiya va urug’chilikning nazariy asoslari genetikadir. Chunki, ular genetik qonuniyatlardan foydalanishga asosalangan.

Urug’chilik o’zining barcha amaliy ish faoliyatini irsiyat va o’zgaruvchanlik to’g’risidagi ta’limotga amal qilgan xolda olib boradi. Shunga asoslanib navning hosildorlik imkoniyatlarini to’la-to’kis ro’yobga chiqarish hamda uning xo’jalik – biologik xususiyatlarini saqlab qolishga qaratilgan ish rejalari dasturi va uslublarini ishlab chiqadi va ulardan amalda foydalanadi.

Urug’chilik ishlarini to’g’ri olib borish uchun parvarish qilinayotgan navlarning biologik va o’zgaruvchanlik xususiyatlarini yaxshi bilish kerak. Shuning uchun navlarning eng muhim xossalari va ishlab chiqarishda ulardan foydalanish payitida ularning o’zgaruvchanligiga ta’sir ko’rsatadigan ayrim omillar bilan tanish bo’lish kerak.

O’zidan changlanuvchi o’simliklarning navlari uzoq muddat o’zidan changlantirish tufayli emas, balki boshqa sabablar ta’sirida yomonlashib ketishi mumkin. Akademik N.I.Vavilov bu haqda «Seleksioner va urug’chilarning tajribalari bug’doy, arpa, suli kabi o’simliklarda genetik aynish mavjudligini ko’rsatmaydi, ko’pchilik navlar yuzlab yillar davomida genetik aynishning hyech qanday sezilarli izisiz mavjuddir» deb yozadi. Aslida navlarning yomonlashuviga ularning biologik va tasodifiy ifloslanishi sabab bo’lib, tanlash olib borilmaganda bu xodisa o’zidan changlanuvchi o’simlik navlarida ham, chetdan changlanuvchi o’simlik navlarida ham sodir bo’ladi.

Ekinlarning barcha navlarini yaratishda tanlashdan foydalanib, o’simliklardagi qimmatli xo’jalik belgi va xususiyatlar kuchaytiriladi. Seleksiya nuktai nazaridan mukammal bo’lgan har bir nav irsiy xususiyatlarini uzoq vaqt, bir necha bo’g’inlar davomida mustahkamlab saqlab bora oladi. Biroq nav urug’ini ko’paytirish va undan foydalanish jarayonida navga xos bo’lgan muhim xo’jalik-biologik belgilar asta-sekin o’zgarib, nav yomonlashadi.