Натурал сонларни ўрганишдатарихий ва қизиқарли масалалардаh фойдаланиш

4. Bеrilgan shaklda 4ta cho`pning o`rnini shunday o`zgartirinki, natijada 2ta kvadrat hosil bo`lsin.
5.Bеrilgan shaklni bir xil ko`rinishdagi 4ta bo`lakka bo`linki natijada har bir bo`lakda bittadan doiracha bo`lsin.


6. Harflar o`rniga raqamlarni topib amallarni bajaring.
EE ×PC =EHB
+ × -
AI +O =PKE
PPA+BO=PHT
5. Tarixiy masala
500 so`mga bir nеcha pud qand sotib olindi. Agar shu pulga 5 pud ko`p qand olinganda, u holda qand 5 so`mga arzonga tushgan bo`lar edi. Qancha qand sotib olinganini toping?
. ALGEBRAIK MATERIALLAR HAQIDA UMUMIY MA`LUMOTLAR VA IFODALAR.
1-§. Aigebraik materiallar tushunchasi va uni o`rgatish.
Algebra materiallarini boshlang`ich sinf matematika kursida o`qitishning maqsadlari quyidagicha.
a) o`quvchilarning son haqidagi, matematik munosabatlar haqidagi umumlashtirishlarini yuqori darajaga ko`tarish.
b) keyingi algebra elementlarini muvoffaqiyatli o`rganish uchun asos yaratishdan iborat.
Algebraik materiallar boshlang`ich sinfda mustaqil bo`lim sifatida o`rganilmaydi. Boshlang`ich sinf matematikasida algebra elemetlarini o`rganish arifmetikasini o`rganish masalalari bilan uzviy bog`liqdir.
Boshlang`ich sinflarda arifmetik amallarni o`rganib yakunlash algebraik materiallarni va matematik simvolikani o`rganish bilan umumlashtiriladi. Boshlang`ich sinfda algebraik elementlarni o`quvchilarga quydagicha o`rgatish rejalashtiriladi.
1). Ifodalar tuzish;
a). Sonli ifodalar.
b). Harfiy ifodalar (o`zgaruvchili ifoda)
2). Tenglik, tenglama va tengsizlik tushunchalarini o`rgatib boriladi.
Boshlang`ich sinfda o`quvchilar alfavitni matematik simvol kabi qo`llay boshlaydilar. Shu tariqa algebraik ifoda, tengilk, tengsizlik, tenglama to`g`risida boshlang`ich ma’lumot oladilar. Bundan ko`zlangan maqsad arifmetik amallarning mohiyatini to`laroq ochib berish, keyingi sinflarda o`tiladigan algebra fani uchun zaruriy tayyorgarchilikni amalga oshirishdir. Lekin algebraik misollarni yechish, algebra qoida va qonuniyatlariga asoslanmasdan arfmetik qoidalarga asoslanadi.
Algebraik materiallarni o`rganish, demak, algebraik ta’riflarga asoslanmaydi. Demak, boshlang`ich sinfga algebra elementlarini o`qitish quydagicha bosqichda olib boriladi.
1. Matematik ifodalar.
a). Sonli ifodalar.
b). Sonli ifodani aynan almashtirish.
s). Xarfiy ifodalar.
d). Tenglik, tengsizlik.
e). Tenglama va xokazo.
Bu mavzularni o`quvchi ongiga etkazib berish, singdirish, ularni qiziqtirib o`rgatish uchun o`qituvchi o`qitishning qaysi metodlarini, qanday metodlar uyg`unligini tanlash kerakligini, bitiruv malakaviy ishning keyingi paragrif va boblarida yoritib berishga harakat qilaman. Algebra fanining ilk tushunchalari eramizdan uch asr oldin Misr va Yunonistonda paydo bo`lgan. Unga butun va musbat ratsional sonlar ustida arifmetik amallar qaralgan.
F. Viet (1540 - 1603) tomonidan algebraga ma`lum va noma`lum miqdorlarni xarflar bilan belgilash tushunchaning kiritilishi bu fanning rivojlanishida muxim asos bo`ldi.
Arigmetik ifodalardan qo`shish va ko`paytirish qoidalarining umumlashtirilishi xarfiy ifodalar, noma`lum qatnashgan ifodalar, ya`ni arifmetik tenglamalar nazariyasining rivojlanishida muxin omil bo`lib xizmat qildi. Algebraik tenglamalar, (noma`lum qatnashgan ifodalar) va ularni echish. XІХ asrning boshlarigacha algebraik materiallarning asosiy mavzularidan biri bo`lib xisoblanadi.