National researches of uzbekistan: conferences

ИНТЕГРАЦИЯЛАШГАН ҲОЛДА БОСҚИЧМА-БОСҚИЧ ЎРГАТИШ
Қаршиева Боғдагул Фахриддиновна,
Термиз давлат университети 
ўқитувчиси 
Телефон:[phone]
[e-mail]
АННОТАЦИЯ: 
Бугунги кунда инглиз тилини ўрганишга бўлган қизиқиш ортиб 
бормоқда. Олий таълим муассасаларида нафақат филология йўналиши талабалари, балки 
бошқа йўналиш талабалари орасида ҳам IELTS сертефикати олган талабалар талайгина. 
Ушбу ишимизда техника йўналиши талабаларининг инглиз тилини турли босқичларда 
ўрганишда юзага келадиган қийинчиликларга қаратдик.
КАЛИТ СЎЗЛАР: 
Интеграциялашган таълим, математик модел, назарий топшириқлар, 
formula method, tabular method.
Интеграциялашган билингвал таълим
 
доирасида инглиз тили ва муҳандислик фанлари 
касбий коммуникатив компетентлигини шакллантириш махсус ташкил этилган ўқув ва ўқув-
касбий фаолият жараёнида амалга оширилади. Таълимнинг аниқ мазмуни ва воситаларини 
танлаш масаласини олий таълим даражаси (бакалавр, магистратура)ни, ўқув режалари ва 
ўқиш вақти баланси, шунингдек, талабаларнинг тил ва касбий тайёргарлик даражасини 
ҳисобга олган ҳолда ҳал қилиниши керак.
Мотивацион-қадрият компетентлигини шакллантириш кўп жиҳатдан инглиз тилида 
тақдим этилган касбий аҳамиятли маълумотларни излашга мотивация ва коммуникатив 
қизиқишнинг динамик тизимини қўллаб-қувватлаш ва ривожлантириш ҳамда инглиз тилида 
ёзма ва оғзаки нутқ мулоқотларини амалга оширишга ёрдам беради.
Интеграциялашган таълимнинг дастлабки босқичларида (бакалавр таълимининг биринчи 
босқичи) талабалар тушунчалар, иборалар кўринишида касбий аҳамиятга эга бўлган фан 
билимлар блоки, энг кўп ишлатиладиган грамматик конструкцияларни эгаллайдилар. 
Бундай оддий тушунчаларга мисоллар келтирамиз. Тригонометрияда: 
Pythagorean theorem, 
isosceles triangle,
назарий механикада: 
free-body diagram, two-force member
, физикада: 
electrical current, voltage
. Типик конструкцияларга, хусусан: берилган вазифаларни таҳлил 
қилишда – 
we are given so and so,
тенгламалар тузишда, ўхшаш атамалар келтирилганда: 
we 
derive the equation, after collecting terms, the sum of all terms is equal to zero
. Умуман олганда, 
математик формулалар ва ифодаларни таҳлил қилиш, графикларни ўқишга алоҳида эътибор 
қаратиш керак. Масалан, тенглама қийматларини қўйишда: 
we substitute this value for x
, 
график ва диаграммаларни тузишда: 
the dia-gram velocity versus time shows that …
Таълимнинг ушбу босқичида муваффақият механизми ёки ижобий қайта алоқа механизми 
билан қўллаб-қувватланадиган инглиз тили соҳасида касбий коммуникация коммуникатив 
қизиқишни ривожлантириш муҳим ҳисобланади: “Мен маълумотни ўқий оламан, тушундим 
ва ёзиб олдим, фикрни оғзаки ифода этиш, ўз ҳаракатларини инглиз тилида тушунтира 
олиш”.
Аста-секин, таълим (бакалаврнинг иккинчи - учинчи босқичларида) ютуқларга 
эришишда, фан билимларини интеграцияловчи тушунчалар, турли ўқув фанлари бўйича 
маълумотлардан фойдаланишга асосий эътибор қаратилади. Турли усуллар билан ечиш 
мумкин бўлган ёки ўша пайтда талабалар томонидан ўрганилаётган бир нечта ўқув 
фанлари бўйича маълумотлардан фойдаланишни ўз ичига олган топшириқлар мажмуасини 
кўриб чиқила бошланади. Бу вақтга келиб, кўнгилли талабалар тўпланган маълумотларни 
тушунишлари, фанлар ўртасида “кўприк қуришлари”, ушбу маълумотларнинг касбий 
билимлар тизимидаги ўрнини аниқлашларига эҳтиёж туғилади. Интеграциялашган 
фанлараро курс талабаларни ўзлари ўрганаётган муаммо бўйича кўплаб матн қисмларини 
ўқишга жалб қилиш орқали коммуникатив билиш ва касбий қизиқишларини кучайтириш 
учун ушбу эҳтиёждан фойдаланишларига имкон беради.
Иккинчи курсда муҳандислик-қурилиш мутахассислиги бакалавр-талабалари назарий 
механика ва материаллар қаршилиги фанларини параллел равишда ўрганадилар. Қаттиқ 

---

68