|
Апрель 2022 10-қисм
Тошкент
‘‘ЎЗБЕКИСТОНДА МИЛЛИЙ ТАДҚИҚОТЛАР: ДАВРИЙ АНЖУМАНЛАР:’’
faoliyatlar tizimi to’g’risida m a’lumotlar beradi. Pedagogik pozitiv mahorat o’qituvchilarning
pedagogik pozitiv faoliyati zamirida takomillashib boradi. Pedagog faoliyatida pozitiv mahorat
- о ‘qituvchilarning shaxsiy (bolajonligi, xayrixohligi, insonparvarligi, mehribonligi va h.k.) va
kasbiy pozitiv (bilimdonligi, zukkoligi, fidoyi’ligi, ijodkorligi, qobiliyati va hokazo.) fazilatlarini
belgilovchi xususiyat bo ‘lib, о ‘qituvchilarning ta ’lim-tarbiyaviy faoliyatida yuqori darajaga
erishishini, kasbiy pedogogik pozitiv mahoratini doim iy takomillashtirib borish imkoniyatini
ta ’minlovchi faoliyatdir. U o’z fanini mukammal bilgan, pedagogik-psixologik va metodik
tayyorgarlikka ega bo’lgan, о ‘quvchilarni о ‘qitish, tarbiyalash va rivojlantirishning optimal
yo ‘llarini izlab topish uchun, am aliy faoliyat olib boradigan har bir о ‘qituvchining psixologik
pozitiv kasbiy faoliyatida namoyon bo’ladi.
Kundalik hayotda va zamonaviy pedagoglarning ijobiy psixologiya sohasi jarayonida
ko’tarinki kayfiyatning nechog’lik zarurligi bugungi kunda deyarli har qanday odamlarning
hayotida ertami-kechmi psixologik ruhiy yordamni talab qiladigan vaziyatlarda yuzaga
keladigan jarayonlardan biridir. Bunday jarayonlarda jamiyatimizdagi ruhiy tomondan tushkun
kayfiyatidagi insonlar mutaxassis psixologlarga hali to’liq murojaat qilishmaydi. Bunday
jarayonlarda odamlar muammolardan o’zlari chiqib ketishga harakat qiladilar shu bilan birga
yaqin qarindoshlari, mahalladagi Yoshi ulug’lar yordamiga, do’stlari yordamiga ham tayanadilar.
Bu esa bizning mamlakatimizdagi oliy qadriyatlardan biri xisoblanadi. Bunday vaziyatlarda
pedagoglar mustaqil ishlash uchun, qiyin psixologik vaziyatlarda o’z-o’ziga yordam berish
uchun ularga kuchli iroda va ko’tarinki kayfiyat juda muhimdir. Pedagoglarga nega ijobiy
psixologiya kerak? Ijobiy psixologiyaning samarali jihatlari qanday? kabi savollarga to’htalib
o’tish muhimdir.
Ish faoliyatda ijobiy psixologiya nima samarali ekanligini o’rganadi va bularning barchasi
bizning hayotimiz mazmunini belgilashi, hamda fikrlashimiz va xatti-harakatlarimizga bog’liqdir.
Ilmiy izlanishlarga asoslangan ijobiy psixologiya qaysi fazilatlar va ko’nikmalar uchun eng muhim
ekanligini ko’rsatadi va o’z-o’zini anglash, sog’liq va farovonlik, hotirjamlik, baxtli yashash,
hayotga qiziqishni uyg’otishi va bu nafaqat “ko’proq baxtli bo’lish” kerak degan eng yahshi
tomonlaringizni boyitishga shu bilan birga ijobiy hatti-harakatlaringizni ochib berishga yordam
beradi. Ijobiy psixologiya tarafdorlari fikrlari va qarashlarida eng qiziqarli va dolzarb tadqiqot
natijalariga ko’ra o’z-o’zini anglash va potentsialni ochish uchun mehr-oqibat, minnatdorchilik,
ijobiy fikrlash, saxiylik, tanlov va jamoatchilik, farovonlik va muvaffaqiyat haqidagi ko’plab
omillarni batafsil o’rganib chiqish insonlar hayotining barcha sohalarida ijobiylik kayfiyati
bo’lishini isbotlagan.
Albatta, hayotimizni yaxshilaydigan va samaradorlikni oshiradigan omillarni o’rganish mutlaqo
to’ridir. Biroq, murabbiylar - yoki “ijobiy etakchilik” bo’yicha qisqa kurslarni tamomlagan
g’ayratli rahbarlar qo’lida - ijobiy psixologiya tezda tanqidni bostirish uchun qulay vositaga aylanib
bormoqda deb ta’kidlaydi Sotsiolog Rasmus Uillig. U hatto ijobiy fashizm haqida gapiradi, bu
uning fikriga ko’ra ijobiy fikrlashda va o’zgarishlarga ijobiy yondashuv kontseptsiyasida namoyon
bo’ladi. Ushbu kontseptsiya insonga hayot haqida faqat ijobiy fikr yuritishga ruxsat berilganda
paydo bo’ladigan ongni boshqarish shaklini tavsiflaydi. “O’z tajribamdan shuni qo’shimcha
qilishim mumkinki, ilmiy munozaralarni o’tkazishda eng salbiy tajriba, shubhasiz, men bilan
aynan ijobiy psixologiya bilan bog’liq. Bir necha yil oldin men ayollar jurnalida va gazetasida
ijobiy psixologiyani tanqid qildim va reaktsiya juda zo’ravon va kutilmagan edi”deya ta’riflaydi.
Zamonaviy rahbar endi buyruq beradigan va qaror qabul qiladigan qattiq va kuchli hokimiyat
vazifasini o’tamaydi. U yumshoq muomalada bo’lish kuchining bir turi bilan shug’ullanadi,
“ishdan qoniqish darajasini maksimal darajaga ko’tarish” uchun xodimlarni “muvaffaqiyat” haqida
gapirishga “taklif qiladi”. Shuni unutingki, menejment va bo’ysunuvchilar o’rtasida hokimiyatning
aniq assimetriyasi mavjud va ba’zi maqsadlar boshqalarga qaraganda ancha realdir. Ammo endi
hamma narsa “jahon darajasida” bo’lishi yoki “top-10” ga kirishi kerak, va u erga yo’l, albatta,
imkoniyat va muvaffaqiyatga e’tiborni qaratganlar uchungina mavjud. Buni majburiy ijobiy deb
atash mumkin. Faqat eng yaxshisi yaxshi, va unga erishish uchun faqat orzu qilishdan va ijobiy
fikr yuritishdan qo’rqmaslik kerak.
Barbara Xeld majburiy pozitivlikka - shikoyatga alternativ taklif qiladi. U hattoki nolishni
o’rganishga oid kitob ham yozgan. Bu shikoyatchi uchun o’z-o’ziga yordam beradigan adabiyotga
o’xshaydi. Kitob “Tabassum qilishni to’xtating, Kvetchinlashni boshlang” deb nomlangan.
“Kvetch” bu yahudiycha so’z bo’lib, eng yaxshisi “nolib” deb tarjima qilingan. Men yahudiy
36
Do'stlaringiz bilan baham: |
