Nashriyot-matbaa ijodiy uyi toshkent-2020 (2- qism) „O‘qituvchi

Nazariy matn
Ayrim olmoshlar evfemizm sifatida qo‘llanadi. 
1. 
Men, sen 
kabi kishilik olmoshlari vazifasini gap kesimi
tarkibidagi shaxs-
son shakli anglatib turgani uchun so‘zlashuvda (ta’kid ma’nosi bo‘lmasa) bu 
olmoshlarni qo‘llash unchalik o‘rinli emas. 
2.
 Biz 
olmoshining o‘z-o‘zini ta’kidlamaslik, manmanlik kabi uslubiy xu
-
susiyatlarini anglab, to‘g‘ri qo‘llash so‘zlovchi madaniyatidan darak beradi. 
Misol: 
Bu ishni men qildim. – Bu ishni biz qildik.
Siz bizni kim deb o
‘ylaysiz?
3.
 Siz
olmoshini qo‘llash, yozuvda gap orasida uni bosh harf bilan yozish 
ham suhbatdoshga hurmat ma’nosini ifodalash uchun xizmat qiladi: 
Hazrat, 
Sizga ixlosim baland.
4. Kishi ning ismini aytmay, ba’zan 
ular
, o
‘z(lar)i
kabi 
olmoshlarni 
qo‘llaymiz. Misol: 
Ular (
dadam
) kel dilarmi? O‘zi
(Alloh)
 biladi
.
 
Badiiy uslubda, ayniqsa, badiiy matnlarda kishilik olmoshlarining ortiqcha 
qo‘llanishi matn uslubiyatiga ta’sir qiladi, saviyasini tushiradi. 
11.4- mashq.
Gaplarni ko‘chiring. Olmoshlarning uslubiy vazifalarini izohlang.
1. – Kelinposhsha, ovqatni suzdingizmi? – Suzdim, oyijon. Bularnikini alohida 
olib qo‘ydim.
 (So‘zlashuv)
2. – E, Qalashboyevmi? Chayqovchi u, bizning molni 
http://eduportal.uz

---

41
qishlog‘idagi do‘konga oborib ikki hissa qimmatiga sotadi. Bular o‘ziga oladi, ho
-
jatlarini chiqarish kerak. 
(F. Musajonov) 
3. Bu kishim namuncha tez arazlamasa? 
(O. Hojiyeva) 
4. Ishni senlar buzdingmi, hammasi uchun endi o‘zlaring javob berasan
-
lar! 
(A.Ilhomov) 
5. Rahmat, muxbir uka, umid qilamanki, hujjatlarimizni ko‘rib chi
-
qib, o‘sha fisq-u fasodchilarning yozganiga yana qaytib ishonmaysiz!
 (O. Yoqubov)
6. – Bu bog‘ni kim barpo qilibdi o‘zi? – Biz-da, xo‘jayin, qo‘ldan kelgancha… 
(T. Malik)