Нашрга тайёрлаган: Хадича Мисга Нашриёт

“Ҳайвонларда сизлар учун ибратлар бор”
, 
дейилган. Ҳайвонларга эътибор берсак, мушуклар ўз болаларининг 
aнусларини ялаб, уларнинг ҳожатга чиқиш рефлексини уйғотишини, 
болаларини назорат остида ҳожатга чиқаришга ўргатишини ҳамда aнус 
атрофларини кирлашишдан сақлашини кузатишимиз мумкин. 
Она мушукнинг бундай ялашларида қуйидаги фойдалар бор: думбада-
ги ва сийдик йўллари, жинсий аъзолар ва мия билан боғлиқ бўлган аку-
пунктур нуқталардан мия уйғонади, энергия ва қон айланиши саломат-
лиги сақланади. Ҳайвонларнинг аксарияти шу ишни қилади ва шу тарзда 
болаларининг соғлом, тартибли ва итоаткор бўлишини таъминлашади.
Биз эса чақалоғимиз ҳар сафар ҳожатга чиққандан кейин унинг дум-
басини ювишимиз, қуритишимиз, зайтун ёғи билан ёғлашимиз ва қуруқ 
пахта мато боғлашимиз керак.
Чақалоқни ювинтириш
Чақалоқларни киндиклари тушгандан кейинги 40 кун давомида куни-
га 1-2 марта ювинтириш яхшидир. Бир тоғорага иссиққа яқинроқ илиқ 
сув солинади. Сувнинг иссиқлигини қўл билан эмас, тирсак ботириб 
кўриш керак. Чақалоқнинг юзидан ташқари жойлари матога ўралади, 
бошқа мато парчасидан бошининг тагига ётиқ қилиб, сувнинг ичига 
ётқизилади ва тоғорадаги сув чақалоққа оз-оздан тўкилади. Юзига сув 
тўкилмайди. 
Сув совуса, ҳар 2-3 дақиқада бир тоғорага исиқ сув солиб, сувнинг 
илиқлиги сақланади. Бу ҳолатда иссиқ сув болага тушмаслиги учун бир 
қўл билан чақалоқ муҳофаза қилинади. 
Болани уxлашидан 10-15 дақиқа олдин чўмилтириш мумкин. Мочал-
ка, совун ва шампуннинг ҳеч кераги йўқ, чунки тери юзидаги микро-
блар терини тозайлайди, порлатади, соғлом тутади. Совун ва шампун 
эса уларни артиб ташлайди. Ювиниш сувига ҳафтада бир марта бир ош 
қошиқ тош тузи қўшилиши мумкин.
Чақалоқни чўмилтиришдан чиқариб, қуритгандан кейин аввал 
қорнининг устига, сўнгра чалқанчасига ётқизиб, бошига, бўйнига ва ба-
данига зайтун ёғи суртилади ва массаж қилинади. Қўлларни тирсаклари-

---

Ойдин Солиҳ «Ҳақиқий Тиббиёт»
349
дан ушлаб, майин ва секин уйқаштириб, тиззаларига теккизилади. Кети 
кўрсаткич бармоғи билан босилади, сийдик пуфагининг усти ҳовуч учида 
енгил массаж қилинади. Тоза бир мато билан ортиқча ёғ артиб ташланади. 
Кейин бурун тешикларига 1 томчи, қулоқларига 3 томчи зайтун ёғи 
томизилади ва қулоқ тешиги тозаланади. Ёки она чақалоқнинг бурни ва 
қулоқларига ўзининг сутини соғади ва қулоқ ичини тозалайди. 
Ҳар сафар чўмилтиргандан кейин ёғоч ёки суяк тароқ билан 
чақалоқнинг бошини тараш боланинг соғлиги учун жуда фойдалидир.
Болаларнинг уйқуда қиладиган ҳаракатлари уларни уйқудан уйғотиб 
юборади ва қўрқитади. Шу сабабдан уларни 3-4 ой давомида йўргаклаш 
керак.