Narzulla Jo„rayev O„zbekiston tarixi

Toshkent. 1996-yil 18-oktabr.
Sohibqiron Amir Temur dahosi bizga ajdodlar 
ruhini yod etish, ular xotirasini abadiylashtirish sabog„ini berdi. Aslini olganda 
o„tganlar xotirasini eslash milliy an‟analarimizning, urf-odatlarimizning bir bo„lagi. 
Hayotimizning har daqiqasida kimlarnidir o„ylaymiz, Allohdan kimlarnidir qo„llab, 
ruhini shod etishni tilaymiz. Ammo Amir Temur bu borada ham noyob insoniy 
fazilatning betimsol namunasi sifatida shuhrat qozongan ulug„ zotdir. U nimaiki ish 

---

398 
qilgan bo„lsa, barchasini iymon-e‟tiqod, insof va adolat yuzasidan qildi. Ulkan 
allomalar, avliyo-yu anbiyolarga ehtirom ko„rsatib, ularning aqidalari va ta‟limotlarini 
qo„llab-quvvatladi. 
Amir Temurning ota-bobolarimiz xotirasi yo„lida sarflagan kuch-g„ayrati, 
ko„rsatgan mehr-muhabbatini davom ettirish, uning muruvvatiga muruvvat bilan 
javob berish, ajdodlar uzviyligini asrab-avaylash navbati bizga keldi. 
1996-yilning 18-oktabr kuni.
Muborak juma tongi. Bu kun eng ezgu tilaklar, 
orzu-umidlar ifoda etiladigan, Yaratganga shukronalar aytib, hayot qadri 
e‟zozlanadigan muqaddas kun. 
Shu muborak kun mamlakatimiz poytaxti qadimiy Toshkentning qoq markazidan 
tong-saharda Qur‟on tilovati olis-olislarga taraldi. Ulug„ bobokalonimiz, buyuk davlat 
arbobi va yengilmas sarkarda Amir Temur yodi xotirasiga atab Sharq milliy 
me‟morchiligining noyob va mo„jizaviy namunasi sifatida bunyod etilgan – 
Temuriylar tarixi davlat muzeyining tantanali ochilish marosimi ana shundan 
boshlandi. Ming-minglab kishilar – toshkentliklar, mamlakatimizning barcha 
viloyatlaridan kelgan mehmonlar, xorijiy elchixonalar va vakolatxonalarning vakillari 
hozir bo„lishdi. Ulamoi kiromlarning fotihasi bilan qo„ylar so„yilib, qurbonlik qilindi. 
Milliy udumlarimizga ko„ra Qur‟oni Karimdan oyatlar o„qildi, Sohibqiron ruhiga 
duoi fotihalar qilindi. Bir necha ming kishilik dasturxonga osh tortildi. Mumtoz 
qo„shiqlar ijro etildi. 
Quyosh endigina uyg„onayotgan, tong yorishib shahardagi eng baland binolarning 
peshtoqlari zarga o„ralayotgan bir paytda karnay-surnay sadolari butun shahar ahlini 
bayramga chorlab, muzey ochilishiga bag„ishlangan tantanali miting boshlanishidan 
darak berdi. Mitingni Toshkent shahar hokimi Kozim To„laganov ochdi. Prezident 
Islom Karimov yig„ilganlar oldida katta nutq so„zladi. Mamlakatimiz rahbari 
muhtasham muzeyning qisqa vaqtda qurib bitkazilgani va noyob tarixiy eksponatlar 
bilan jihozlangani bobokalonimizga bo„lgan hurmat va ehtirom ramzi, madaniy 
hayotimizdagi ulkan voqea ekanligini aytib, «Mamlakatimiz istiqlolga erishgach Amir 
Temur shaxsi yana Vatan va millat timsoliga aylanganini istiqlolimizning har bir 
tadbirida, mustaqil davlatimizning har bir qadamida ul buyuk zot ruhi bizga hamroh-u 
hamnafas bo„lib borayotganini ta‟kidladi. O„z fikrini davom ettirib notiq: «Buyuk 
shaxslarni tarix yaratadi, deydilar. Bunga qo„shimcha qilib Sohibqiron bobomizning 
suronli hayotini xayol ko„zgusidan o„tkazib, buyuk shaxslarni millat qayg„usi, xalq
dardi yaratadi», – dedi. 
Darhaqiqat, buyuklik buyuk qalbdan kelib chiqadi. Buyuk qalb esa hamisha millat 
qayg„usi, xalq dardi, vatan iztirobi bilan yashaydi. Ana shu ezgu hislardan begona 
bo„lgan qalb beqadr va o„tkinchidir. Bugun biz ana shu nuqtayi nazardan kelib chiqib, 
Istiqlol va Temur, Vatan va Millat, Ozodlik va Sohibqiron tushunchalarini mushtarak 
holda his qilamiz. Ularni bir-birini to„ldiradigan, mazmunan boyitadigan tushuncha 
sifatida qabul qilamiz. 
Temuriylar tarixi davlat muzeyi g„oyat qisqa fursatda bunyod qilindi. Bor-yo„g„i 
olti oy mobaynida me‟moriy jihatdan nihoyatda murakkab muhtasham inshoot barpo 

---

399 
etildi. Bu avvalo, bobokalonimizning sha‟n-u shavkatiga, dunyoviy obro„-e‟tibori va 
daholigiga munosib bo„lsa, ikkinchi tomondan temuriylar bugungi avlodining 
bunyodkorlik qudratidan, nozik didi, beqiyos iste‟dod va xayolotining cheksizligidan 
dalolat beradi. 
Inshootning umumiy maydoni besh ming kvadrat metrni tashkil etadi. Muzey 
qurilishida butun mamlakat mutaxassislari ishtirok etdilar. Toshkentlik qo„li gul 
quruvchilar, chinnisozlik va keramika, «Mikond» korxonalarining mohir 
hunarmandlari, «Usta» birlashmasi, Yugoslaviyaning «Torevik» firmasi va boshqa 
o„nlab mehnat jamoalari bu ishga munosib hissa qo„shdilar. Olis-olislardan yarqirab 
tovlanadigan, ulug„vorligi va nafisligi bilan kishini hayrat-u hayajonga soladigan 
niliy gumbaz esa Toshkent aviasozlik davlat hissadorlik jamiyati mutaxassislari 
tomonidan tayyorlandi. 
Bayram tantanalari muzey sahniga ulanib ketgan Amir Temur xiyobonida davom 
etdi. Prezidentimiz xiyobondagi Sohibqiron haykali poyiga gulchambar qo„ydi. 
Davlat va hukumat rahbarlari, fan, madaniyat, adabiyot va san‟at namoyandalari, 
ishlab chiqarish ilg„orlari, nuroniy otaxonlar va onaxonlar, jamoatchilik vakillari ham 
marosimda ishtirok etishdi. 
Ulug„ ajdodimiz ruhini xotirlash temuriylar davlatining poytaxti Samarqandda 
alohida shukuh va joziba kasb etdi. Jahon sayqaliga aylangan bu ko„hna va tabarruk 
shahar Sohibqiron taqdiri, uning bezovta-yu beorom kunlari, buyuk orzulari, armon-
iztiroblariga guvoh bo„lgan muqaddas maskandir. Ayni paytda Samarqand millatni 
millat, davlatni davlat qilgan Amir Temur daholik qudratining ramzi, uning beqiyos 
ifodasidir. 
Sohibqiron yubileyiga tayyorgarlik jarayonida samarqandliklar o„nlab tarixiy 
obidalarni, osori atiqalarni ta‟mirladilar, ularni qayta tikladilar, mumtoz bobomiz 
nomi bilan bog„liq qadamjolarni obod etdilar. Yangi inshootlar qurildi, bog„lar barpo 
qilindi. Shahar markazidagi ko„rkam Amir Temur maydoni Samarqand sayqaliga 
sayqal qo„shdi. 
Davlatimiz rahbari ana shu maydonda qad ko„targan Sohibqironning haykalini 
tantanali ravishda ochdi. Yig„ilganlar ko„z o„ngida hamisha muzaffar va g„olib Amir 
Temurning salobat va ulug„vorlik bilan taxtda o„tirgan siymosi gavdalandi. Qalblarni 
larzaga keltiradigan hayajonli vaziyatda O„zbekiston davlat madhiyasi yangradi.
Mustaqilligimizning besh yilligi bayrami arafasida shahar ahlining xayrli 
xizmatlari hukumatimiz tomonidan munosib taqdirlandi.