Narxning vazifalari va ahamiyati narxga ta’sir qiluvchi omillar talab va taklif qonuniga ko'ra narx belgilash

a) Savdo soxasi bilan boglik narxlar turlari:

Ulgurji , chakana, xarid, tarif va boshkalar.

b) Boshkarish darajasi va usullari jixatidan fark

kiluvchi narxlar:

1. Kathiy belgilangan , tasdiklangan narxlar.

2. Boshkarilib, uzgarib turadigan narxlar.

3. SHartnoma - kontrakt narxlari.

4. Erkin bozor narxlari.

v) Narxning boshka xillari.

Jaxon narxlari dunyo bozorida amal kiluvchi, mahlum muddat xalkaro savdo kiluvchi tashkilotlar tomonidan tan olingan real narxlar asosida yoki turli mamlakat, regionlarda karor topgan bir xil tovarlarning urtacha narxi asosida shakllanadi.

Monopsonist o’zi uchun zarur bo’lgan tovarni, masalan qishloq xo’jaligi xomashyosini oldindan past narxlarda sotib olib, uning katta miqdordagi zaxirasini tayyorlab qo’yadi. Bu esa unga yangi hosilning yig’im-terimi davrida o’zi sotib olayotgan xomashyoga monopol past narxlarni o’rnatish imkonini beradi. Bunday past narxlarda monopsonist juda katta foyda oladi. Sun’iy ravishda sotilayotgan mahsulot ortiqchaligi hududining vujudga keltirilishi xarid narxlarining navbatdagi pasayishiga olib kelib, natijada monopsonistning foydasi oshib boradi. Bunga g’arb mamlakatlari monopsoniyalari tomonidan ancha vaqtdan buyon Osiyo, Afrika va Lotin Amerikasi mamlakatlari tadbirkorlari va mayda tovar ishlab chiqaruvchilaridan sotib olinayotgan arzon xomashyoni misol tariqasida keltirish mumkin. Afrikadan an’anaviy tarzda eksport qilinuvchi bir qator tovarlar (choy, kofe, kakao va h.k.)ga ham azaldan o’ta past narxlar o’rnatib kelinadi.