Namoz Rasulov

3. Tardi aks 
(arabcha 
— teskari qilib takrorlash)
— 
she’rning birinchi misrasida keltirilgan ikki so‘z yoki so‘z 
birikmalarini keyingi misrada o‘rnini almashtirib takrorlashdan 
iborat san’atdir. 

---

11 | t . m e . o n a t i l i n a m o z r a s u l o v b i l a n
Ko‘ngulga bo’ldi ajoyib balo qaro soching, 
Shikasta ko‘ngluma qaro balo soching. 
Boburning ushbu baytining birinchi misrasidagi „balo“ so‘zi 
mustaqil holda „ofat“ ma’nosini, „qaro“ so‘zi esa sochning 
sifatini ifodalagan bo‘lsa, ikkinchi misradagi bu ikki so‘zning 
o‘rni almashtirilishi natijasida, ularning mazmuni ham o‘zgarib, 
„qaro“ so‘zi „balo“ so‘zining sifatlovchisiga aylanib, bu so‘zning 
ma’nosini yanada kuchaytirgan, har ikki so‘z qofiyadosh 
bo’lganligi sababli takror zulqofiyatayn san’atini hosil qilgan
. 
 
4. Takrir 
(arabcha 
— takrorlash)
 
san’ati — muayyan 
she’rda u yoki bu so‘zni takror qo’llashdir. So‘zni takrorlashdan 
maqsad, o‘sha so‘zning ma’nosini, tub mohiyatini ta’kidlash, 
unga o‘quvchi diqqatini tortishdir. 
„Layli, Layli! — debon chekib un, 
El deb: „Majnundir, ushbu Majnun”. 
Alisher Navoiyning „Layli va Majnun“ dostonidan 
keltirilgan ushbu baytda „Layli va Majnun“ so‘zlari ikki marta 
takrorlangan. Birinchi so‘zning takrori Majnunning oshiqligini 
ta’kid etsa, ikkinchi so‘zda el nazdida ishq yo’lidagi Majnunning 
haqiqatda majnunligi ta’kidlanyapti. 

---

12 | t . m e . o n a t i l i n a m o z r a s u l o v b i l a n