Намду филология факультети ўзбек тили йўналиши магистранти Саидаҳмедова Нигора Сулаймоновнанинг “Наманган вилояти агиотопоним ва экклезионимларининг социолингвистик тадқиқи” мавзуидаги магистрлик диссертацияси

Oqtepa – Chortoqning Peshqo’rg’on qishlog’i hududidagi tuproqli tepalik.
Oqtepa – Pop tumani, To’da qishlog’i hududidagi arxeologik yodgorlik. 1982-yilda davlat yodgorligi sifatida ro’yxatga olingan. Diametri 30-35 metr. Balandligi 11 metr. Maydoni 90 kvadrat metr. Hamma tomoni yopiq yon-bag’irdan iborat. Bahorda faqat emfimer o’tlar o’sadi. Tepa mezozoy antropogent davri sho’r va boshqa jaridan iborat, ya’ni sho’rligidan oqarib ketgani bois Oqtepa deb ataldan.
Oqtepa – Pop tumani Rezak qishlog’ining shimoliy-sharqidagi arxeologik yodgorlik. Tuprog’i bo’z rangda bo’lganligi uchun xalq uni “Oqtepa” deb nomlagan.
Rivoyatlarga qaraganda, Buyuk ipak yo’li o’tgan davrlarda tepalik o’rnida bozor bo’lgan. Bozorga 40 tuyada yuk kirib, 40 tuyada yuk chiqib turgan. Tuyalar orasida davangir oq tuya bo’lgan. Karvonda u bo’lmasa, odamlar bugun oq tuya bozorga kirmadi, demak bozor yaxshi bo’lmaydi deyishgan. Keyinchalik bu joy nomi “Oqteva” (ya’ni “Oq tuya”) so’zi keyinroq Oqtepaga aylanib ketgan. Biznigcha bu xalq etimologiyasi. Tepalikning tuprogi bo’z, ya’ni oq rangda bo’lganligi bois shunday atalgan.
Yana bir Oqtepa Uychi tumani Qizilravot qishlog’ida joylashgan. Qadimda temuriylar davrida qarorgohlar aloqa qilish uchun Uchqo’rg’on tumanidagi Qayqi qishlog’iga tepalik yasalgan. Shuningdek, tepaliklar sel kelgan vaqtlarda jon saqlash uchun xizmat qilgan. Tepalikda ilgari bir masjid ham bo’lgan, u yerda Oppoq Eshon degan din peshvosi xizmat qilgan. Eshon vafotidan so’ng shu yerga dafn etilgan. Mozor va tepalik shu kishi nomi bilan atalgan.
Uchqo’rg’onning Atlas qishlog’i hududidagi tuproq tepalik ham Oqtepa deb ataladi.
Chortoq tumani Baliqko’l qishlog’idagi Oqtepaning nomlanish tarixi boburiylar davriga borib taqaladi. Boburning “Boburnoma” asarida ushbu qishloq qatorida mazkur tepalik ham tilga olinadi. Balandligi 12-15 metr, aylana uzunligi 100-120 metrni tashkil etadi.
Chortoq tumanidagi baland tuproqli tepalik ham Oqtepa deb yuritiladi. Maydoni 0,9 gektar. ¹
Keltirilgan agiotoponimlar tarkibida oq leksemasi sho’r; suv chiqmaydigan bo’z yer; soliqlardan ozod qilingan yer ma’nolarida qo’llangan va shu ma’nolari bilan yuqoridagi agiotoponimlarga lug’aviy asos bo’lgan.
Bulardan tashqari, Qiziltepa, Qoratepa kabi nomlar ham kuzatiladi.