Namanganmuhandislik-teхnologiya instituti

4-laboratoriya ishini
X I S O B O T I
Quyidagi tushunchalarni izohlang:
1.Endotermik jarayon __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
bunda reaktsiyani H⁰ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Ekzotermik jarayon __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
bunda reaktsiya H⁰ __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Standart sharoitlar : T⁰=_________ P=______________ V= _________
Murakkab moddaning xosil bo’lish issqligi ( H⁰₂₉₈) _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________Modda erish issiqlik effekti _____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
Neytrallanish reaktsiyani isssiqlik effekti __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Gess qonuni va uning matematik ifodasi: __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
Gess qonunidan kelib chiqadigan xulosa va uni matematik ifodasi __________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Tajriba-4.1 natijalari.

Jadval-7

Tuzning formulasi	Molyar massasi	Suv massasi	Tuz massasi	Xarorat			Tuzning nazariy erish issiqlik effekti Qerish( tuz)
	M(tuz), g/mol’	m(H2O) g	m(tuz) g	t1^0C	t2^0C	nazar. kJ/mol’

Xisoblash natijalari
Jadval-8

	Xisoblash formulasi	Xisoblash	Natija
Xarorat farqi t^0S
Eritma massasi m(er-ma), g
Namunaning erish issiqlik effekti Q(namuna), J
Tuzning erish issqlik effekti Qerish (tuz),kJ/mol’
Aniqlash xatoligi: A) absolyut Q B) nisbiy Q

Tajriba-4.2 natijalari

Jadval-9

Termokimyoviy tenglama	Berilgan xajm	Umumiy xajm	Xarorat		Neytrallanish reaktsiyaing nazariy issiqlik effekti. Q( naz)
	Vishkor=Vkis ml	V(er-ma) ml	t1^0C	t2^0C	kJ/mol’
					+57,54

Xisoblash natijalari
Jadval-10

	Xisoblash formulasi	Xisoblash	Natija
Xarorat farqi, t ^0C
Eritmaning umumiy xajmi , V ml
Neytrallanish reaktsiyasining kuzatish issiqlik effekti Q(kuzat.), J.
Berilgan xajmdagi ishkorning miqdori (mol’) , n
Neytrallanish reaktsiyasining issiqlik effekti Q(tajr.) kJ/mol’
Aniqlik xatosi: A) absolyut Q B) nisbiy Q

Nazorat savollari.
1. 3,5 g Na (qat) suv muhitida quydagi reaktsiya:
2Na(qat) + 2H₂O(c) 2NaOH (suvli) + H₂ g, H=-368kJ
amalga oshganda yuzaga keliuvchi issiqlik effektini hisoblang.
J: -56,0kJ
2. Standart hosil bo’lish issiqligi jadvalidan foydalanib quyida keltirilgan har bir reaktsiya uchun ental’piyaning o’zgarishini hisoblang:
a) CaO(q)+H₂O(s) Ca(OH)₂(q)
b) SO₂(g)+2HCl(g) H₂O(g)+SOCl₂(s)
s) H₂O₂(g)+S(q) SO₂(q)+2H₂O(g)
Laboratoriya ishi № 5
Kimyoviy kinetika. Kimyoviy reaksiyalarning tezligini moddalarning agregat holatiga, temperaturasi va konsentratsiyasiga bog’liqligini tajribada aniqlash, uning grafigini tuzish. Kimyoviy muvozanatdagi sistemani istalgan tomongan siljitish omillarini o’rganish.
Ishning maqsadi: Kimyoviy kinetika haqidagi tushunchalarni o’zlashtirish, Kimyoviy reaktsiyalarni tezligini, unga turli omillarning ta’sirini va muvozanat siljishini o’rganish.
Reaktivlar: H₂O-distillangan suv, Ca(OH)₂-oxakli suv (rangsiz eritma), CaCO₃-kal’tsiy karbonat (bo’r), NaCI-natriy xlorid(oq kristall modda), FeC1₃-temir xlorid (qizg’ish qo’ng’ir rangli eritma), KSCN-kaliy radonid (rangsiz eritma), NH₄SCN-ammoniy radonid (rangsiz eritma), Na₂S₂O₃-natriy tiosul’fat(rangsiz eritma), H₂SO₄- sul’fat kislota(rangsiz eritma), 10%-li HCI-xlorid kislota (rangsiz eritma). Indikatorlar- neytral lakmus (siyox rang eritma), fenolftalein (rangsiz eritma), metiloranj (sarg’ish eritma), universal indikator va lakmus qog’ozlari.
Asbob uskunalar: Probirkalar, shisha stakanlar, o’lchov byuretkalari, shtativlar, xarorat termometri, issiq suv, vaqt o’lchash uchun sekundomer.


Tajriba-1. Reaktsiyaga kirishuvchi moddalar kontsenratsiyasining reaktsiya tezligiga ta’siri
Kimyoviy reaktsiya tezligiga kontsentratsiyaning ta’siri natriy tiosul’fat bilan sul’fat kislota o’rtasidagi reaktsiya misolida o’rganiladi:
Na₂S₂O₃ + H₂SO₄ = Na₂SO₄ + SO₂ + S↓ + H₂O
Bunda avval kuchsiz loyqalanish xodisasi sodir bo’lib, so’ngra oltingugurt cho’kmaga tushishi natijasida eritma loyqalanadi.
Tajribani boshqarish vaqtida eritmalarni o’zaro aralashtirish reaktsiyaning boshlanishi, oltingugurt cho’kmasi xosil bo’lishi esa reaktsiyaning tugashi deb xisoblanadi. SHuning uchun reaktsiya boshlanishidan to oltingugurt cho’kmasi xosil bo’lgunga qadar ketgan vaqt Kimyoviy reaktsiya tezligini xarakterlaydi.
Bitta quruq probirkaga tajriba uchun 1- jadvalda (xisobotga qarang) ko’rsatilgan millilitrda natriy tiosul’fatdan va suvdan, ikkinchi probirkaga sul’fat kislotadan quyiladi. Natriy tiosul’fat eritmasiga sul’fat eritmasini tezda quyib vaqt belgilanadi, probirkada qancha vaqtdan so’ng (sekund xisobida) loyqalanish xosil bo’lishini sekundomer yordamida aniqlanadi. SHu tartibda jadvalda ko’rsatilgan № 2,3 xajmda eritmalardan olib tajriba yana qaytariladi. Olingan natijalarni 1-jadvalga yoziladi.
Bajarilgan reaktsiya uchun massalar ta’siri qonunining matematik ifodasini yozingg. Kuzatish natijalarini grafik tarzida ifodalang.