Namangan pedagogika kolleji

Bola shaxsining ma’naviy jihatdan shakllanishida ijobiy vasalbiy xususiyatlarning o‘rni. Bola shaxsining ma’naviy rivojlanishiquyidagilardan tashkil topgan: axloq me’yorlarini bilish, axloqiy odatlar, axloq me’yorlariga bo‘lgan emotsionalmunosabat va bolaning o‘zining ichki holati. Bola shaxsining to‘g‘ri shakllanishi uchun, birinchi navbatda,axloqiy me’yorlarni bilishi katta ahamiyat kasb etadi. Ilkva maktabgacha yosh davrida bola atrofidagi insonlar (kattalar,tengdoshlar va boshqa yoshdagi bolalar) bilan muloqot orqaliaxloqning ijtimoiy me’yorlarini egallaydi. Me’yorlarni egallash,birinchidan, bola uni tushuna boshlashi hamda mohiyatiga yetaboshlashini nazarda tutadi. Me’yorlarni egallash, ikkinchidan,bolaning keyinchalik boshqa insonlar bilan muloqoti davomida axloqiy odatlari paydo bo‘la boshlaydi. Bola emotsional hisqilinadiganodatiy qilmishlarini buzgan holda harakat qilsa,bu unda noqulaylikni keltirib chiqaradi. Me’yorlarni egallash,uchinchidan,bolaning ushbu me’yorlarga bo‘lgan ma’lum birpsixik munosabatga kirishishini ifodalaydi. Axloqiy me’yorlarva ularni bajarishga bo‘lgan aqliy va axloqiy munosabat bolalardakattalar bilan muloqot davomida rivojlanadi.
Bolani jinsiy identifikatsiyasida kattalarning tutgan o‘rni Ilk yoshning oxirlarida bola o‘z jinsini tushunadi, lekin hali«o‘g‘il» yoki «qiz bola» so‘zlari qanday ma’noga ega ekanliginibilmaydi. Kattalar ongli yoki ongsiz ravishda, bolaga hammaqabul qilgan andaza tarzida o‘g‘il yoki qiz bola nima ekanliginitushuntiradilar. O‘g‘il bolalarga jahlni ko‘proq namoyon qilishgaruxsat beradilar, faollikni va tashabbuskorlikni qo‘llab-quvvatlaydilar,qiz bolalardan samimiylik, emotsionallik va ta’sirchanliknikutadilar. Bolada o‘z jinsining ahamiyati haqidagitushunchaasosan oilada hosil qilinadi. Har bir ota-ona o‘z jinsining xususiyatlarihaqida ma’lumotlarga ega bo‘ladi. Masalan, samimiylik,ta’sirchanlik va emotsionallik ayollarga xos fazilat; jasurlik,qat’iyatlilik, dadillik erkaklar ega bo‘lgan fazilatlardir. Xalqlar madaniyatida bola tarbiyalashda qo‘llaniladigan mustahkamqoliplar mavjud. Kichkina bolaga: «Yig‘lama. Qiz bolamas,o‘g‘il bolasan» deyishadi. Shundan keyin bola ko‘z yoshto‘kmaslikni o‘rganadi. Qizlarga: «Urishma, devor, daraxtlargachiqma. Sen qiz bolasan» deb o‘rgatishadi. O‘yinqaroq qiz o‘zinitiyishiga to‘g‘ri keladi, nima qilsa ham qiz bolada! Jinsga qarab xulq-atvor qoidalarini belgilash shundan boshlanadi.