Namangan pedagogika kolleji

Tafakkurning tuzilishi Tafakkur turlariKo‘rgazmali harakat. Nazariy, amaliy. Ko‘rgazmali-obrazli. Konvergent, divergent.Mavhum. Reproduktiv, produktiv. Tafakkur shakllari Hukm – tasdiqlovchi, inkor qiluvchi, juziy, yakka, xususiy, umumiy, shartli, ayiruvchi, qat’iy, taxminiy, chin, xato,ehtimollik, voqelik, zarurlik. Tushuncha – yakka, umumiy, to‘planma. Xulosa – induktiv, deduktiv, analogik – chin, taxminiy, yolg‘on. Tafakkur sifatlari Mazmundorligi, mustaqilligi, kengligi, chuqurligi, sertashabbusligi, pishiqligi, tanqidiyligi, ixchamligi, tezligi,samaradorligi… Tafakkur operatsiyalari Analiz, sintez, taqqoslash, abstraksiya, umumlashtirish, konkretlashtirish, tasniflash, sistemalashtirish.
Aqlning muhim xossalari
Fikrlash faoliyati shaxsning aqliy xossalarini tavsiflab beradi. Aqlning eng muhim sifatlari haqida to‘xtalib o‘tamiz:
a) fikrning chuqurligi, ya’ni nazariya va praktikaning eng qiyin masalalari mohiyatiga kirib bora olish, ularni bilib, voqealar sabablarini tushunib olish, hodisalarning bundan keyingi jarayonini oldindan ko‘rish. Aqlga teskari chuqurlik sifati, ya’ni odam arzimagan narsalarga e’tibor berib, asosiy narsalarni ko‘rmagan vaqtda chiqarilgan hukm va xulosalarning yuzakiligidir;
b) fikr, ya’ni kengligi odamning muayyan ishining mohiyatiga tushunibgina qolmasdan, balki u nima bilan bog‘liq ekanligi haqida ham o‘ylaydigan, ayni vaqtda jarayon yoki
hodisalarning ikir-chikirlarini nazardan ham qochirmaydigan, umuman masalani qamrab olish qobiliyatidan iboratdir;
d) aqlning o‘tkirigi, ya’ni o‘zgargan sharoitga qarab o‘z xulosa va qarorlarini qayta ko‘rib chiqa olish, olingan flkrlardan tashkil topgan masalani yechishda tayyor andazalarning
yo‘qligi. Ana shu sifati bilan ajralib turmaydigan kishilar faqat bir andaza asosidagina o‘ylay va ishlay oladilar, fikrlarida sustkashlik bo‘ladi, yangiliklardan qo‘rqadilar;
e) aqlning tanqidiyligi, ya’ni har bir fikrga ishonavermaslik, balki unga tanqidiy qarash, uning uchun va unga qarshi hamma dalillarni o‘lchab ko‘rish, ana shundan keyingina muayyan fikrga rozi bo‘lish yoki uni rad etish.

Mavzu yuzasidan savollar

1.Tafakkur sifatlari deganda nimani tushunasiz?
2. Analiz, sintez, taqqoslash operatsiyalari haqida nimalarni bilasiz?
3. Tasniflash va sistemalashtirishning farqi nimada?
4. Muammoli vaziyat nima?

Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Sh.A. Do’stmuhamedova, Z.T.Nishanova,S.X.Jalilova, Sh.T.Karimova, Sh.T.Alimbayeva “Yosh davrlari va pedagogik-psixologiya” Toshkent -2013
   
2. 
   .M.Zufarova Umumiy psixologiya. Toshkent-Faylasuflar-2010
   
3. 
   E.G’oziyev. “Psixologiya” Darslik. “O’qituvchi” nashriyot-matbaa ijodiy uyi. Toshkent-2008.