Namangan muxandislik texnologiya instituti

Buxgalteriya va audit o‘rtasidagi farqli jihatlari.

Kom’aniyalarda yillik buxgalteriya hisobi jarayoni tugashi bilan, auditorlik tekshiruvi ishlari boshlanib hisob kitoblarining haqiqiyligi va ularning amaldagi qonunchilikka muvofiq yuritilganligi sifatini aniqlash maqsadida o‘tkaziladi. Buxgalteriya hisobi - xo`jalik o’eratsiyalarini buxgalteriya hujjatlarida aks ettirish, hisobotni saqlash, moliyaviy hisobotni tayyorlash va taqdim etishga ma’suldir. Buxgalterlik firmalari korxona tomonidan ularning ‘ul muomalalarini yuritilishini olib boradi. Bu biznesni tushunadigan tildir, chunki u tadbirkorlik sub’ektining moliyaviy hisobotini taqdim etish vositasidir.

Aksincha, Audit - bu moliyaviy hisobotni tekshirish va baholash faoliyati. Korxonaning buxgalteriya xodimlari tomonidan tayyorlangan moliyaviy hisob-kitob o’eratsiyalarining haqiqiyligini tekshirish va tasdiqlashga qaratilgan. Shunday qilib, u buxgalteriya ma’lumotlarining haqiqiyligi va ishonchliligini belgilaydi.
Buxgalteriya hisobi va audit o‘rtasidagi farqni tushunish uchun quyidagi jadvalni ko‘rib chiqamiz.
Tarkib: Buxgalteriya hisobi va audit.
Taqqoslash jadvali
Ta’rif
Asosiy farqlar
Xulosa
Buxgalteriya tavsifi
Buxgalteriya hisobi - bu biznesning o‘ziga xos tilidir, ya’ni korxonaning iqtisodiy faoliyatini tushunishga yordam beradi. Bugungi kunning kunlik valyuta o’eratsiyalarini muntazam ravishda ushlab turish va ularni turli guruhlarga ajratish, bu o’eratsiyalarni tezkorlik davrida osongina murojaat qilishlari mumkin, keyin esa ularni tahlil qilish va tushunish yo‘li bilan umumlashtiriladi. Moliyaviy hisobot natijalari va yakuniy natijalarni manfaatdor tomonlarga etkazish buxgalteriyaning asosiy funksiyasidir, xususan, qarorlar qabul qilish uchun moddiy ma’lumotni taqdim etishdir.
1-jadval
Taqqoslash jadvali

Taqqoslash uchun asos	Buxgalteriya	Audit
Ma’nosi	Buxgalteriya - moliyaviy hisobotlarni tayyorlash va moliyaviy hisobotlarni tayyorlashni muntazam ravishda hisobga olishni anglatadi	Audit - tashkilotning hisob kitoblarini va moliyaviy hisobotlarni tekshirishni anglatadi
Tartibga soladigan asos	Buxgalteriya standartlari	Audit standartlari
Ishni bajaruvchi	Buxgalter	Auditor
Maqsad	Tashkilotning ishlashini, rentabelligini va moliyaviy holatini ko‘rsatish	Tashkilotning moliyaviy ko‘rsatkichlari qanchalik darajada to‘g‘ri va adolatli ko‘rinishga ega ekanligini aniqlash
Boshlanishi	Buxgalteriya hisobi tugallangandan keyin keyingi yil buxgalteriya hisobi boshlanadi	Boshqarish buxgalteriya hisobi tugagandan so‘ng boshlanadi
Davr	Buxgalteriya doimiy ishlaydi, ya’ni kunlik ro‘yxatga olish jarayoni amalga oshiriladi	Audit - davriy jarayon

Moliyaviy hisobot, Boshqaruv hisobi, Soliq hisobini yuritish, Moliyaviy hisob, Inson resurslarini hisobga olish, Ijtimoiy javobgarlik Buxgalteriya sohasi hisoblanadi. Buxgalteriyaning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat:

• Jurnal, yordamchi kitoblar, kitob va sinov balansi orqali to‘g‘ri yozish;
• Savdo, foyda va ziyon hisobvaraqlari orqali saqlanadigan yozuvlardan natijalarni (daromadlilik holati) aniqlash;
• Korxonaning moliyaviy holatini balans orqali ko‘rsatish;
• Manfaatdor tomonlarga to‘lov qobiliyati va likvidligi holati to‘g‘risida zarur ma’lumotlarni taqdim etish;

• 
  Korxona va tashkilotlar xo`jalik o’eratsiyalarini hujatlarda aks ettirish va ularni qonunchilikka muvofiqligini ta`minlash;
  

Audit tavsifi
Auditorlik - bu xolisona fikr berish maqsadida tashkilotning moliyaviy ma’lumotlarini mustaqil ravishda o‘rganishning uslubiy usuli. Bu tashkiliy-huquqiy shaklidan qatiy nazar, barcha tashkilotlarga taalluqlidir.
Audit - bu moliyaviy hisobotning haqiqiyligi va ishonchliligini aniqlash uchun bitimlarning har bir tomoni, ya’ni kvitansiyalar, tushumlar, hisob kitoblari va tegishli hujjatlarning tanqidiy, xolis tekshiruvidir. Bundan tashqari, xatolar va firibgarliklar, hisoblarda qasddan mani’ulyasiya qilish yoki egallash va hokazolarni batafsil tekshirish orqali aniqlash mumkin.
Auditor moliyaviy ma’lumotlarning aniqligi va oshkoraligini buxgalteriya standartlariga muvofiqligini hamda soliqlar to‘g‘ri to‘langanligini yoki to‘lanmaganligini tekshiradi. Buxgalteriya hisobi va moliyaviy hisobotlarni to‘liq tekshirgandan so‘ng u hisobot shakliga fikr bildiradi. Auditorni tayinlagan shaxsga to‘g‘ri va adolatli nuqtai nazar bo‘yicha xulosa taqdim etiladi. Auditningikkita xulosasi mavjud, ular quyidagilardir: