Namangan muxandislik texnologiya instituti

Mahsulotsotishhajmigata’sirqiluvchiomillartahlili (ming so’mda)

№ ‘/’	Ko’rsatkich	Shartli belgi	Hisobot yili		Rejadan og’ish		Sotish hajmiga ta’sir
			Reja.	Haq.
1.	Yil boshida tayyor mahsulot qoldig’i	Qb	16166	25352		+9186		+9186
2.	Tovarmahsulot ishlab chiqarish	T	268682	281126		+12444		+12444
3.	Yil oxirida tayyor mahsulot qoldig’i	Qo	24394	26098		+1704		-1704
4.	Mahsulot sotish (moddalar:1+2-3)	R	260454	280380		+19926		X

Bizningmisolimizdamahsulotsotishrejasi19926 ming so’mgayoki7,6%ziyodbajarilgan (19926 *100 : 260454). Ulardan9186 ming so’m yilboshiuchuntayyormahsulotqoldiqlariortishiulushigato’g’rikeladi. Tovarmahsulotlarnirejadantashqariishlabchiqarish 12444 ming so’mnitashkilqiladivasotishhamxuddishumiqdorgaortgan. Biroqtayyormahsulotqoldiqlariningrejadantashqario’sishiyiloxiridasotishhajmining 1704 ming so’mgakamayishigaolibkeldi.

5.7-jadval
Sotishhajmigata’sirqiluvchiomillartahlilinatijalariniumumlashtirish

№ ‘/’	Omillar	Summa, ming so’m	Rejaga nisbatan foizda
1.	Yil boshi uchun tayyor mahsulot qoldig’ining ortishi	+9186	+3,5
2.	Tovarmahsulotni rejadan tashqari ishlab chiqarish	+12444	+4,7
3.	Yil oxiri uchun tayyor mahsulot qoldig’ining ortishi	-1704	-0,6
∑	Jami	+19926	+7,6

Hisoblashnitekshirish:

+9186 [phone]= +19926 mingso’m.
+3,5 +4,7 -0,6 = +7,6%
Tahliljarayonidaomborlardarejadantashqariqoldiqlarvujudgakelishi, xaridorlartomonidanmahsulotlaruchuno’zvaqtidato’lovlaramalgaoshirilmasliginingsabablarinianiqlashvamahsulotsotishhamdatushumolishnijadallashtirishbo’yichaaniqchora-tadbirlarishlabchiqishzarur.


4.Mahsulotlaretkazibberishbo’yichashartnomamajburiyatlaritahlili
Etkazib berish bo’yicha shartnoma majburiyatlari bajarilishini hisobga olgan holda sotish ko’rsatkichlarini amaliyotda qo’llash juda muhim ahamiyatga ega, chunkikorxonarahbariyatiningishlabchiqarilayotganmahsulotningnatural-moddiytarkibivauningxaridorlarbilanshartnomalardanazardatutilgantalablargamutanosibligigae’tiborinikuchaytiradi.’ulmuomalasinitartibgasolishuchunmahsulotsotishdantushumlarmiqdorinihambilishlozim.
Mazkurko’rsatkichbo’yicharejabajarilishinibaholashgao’tishdanavvalumumiymiqdorvamahsulotlarassortimentibo’yichasotishrejasiningyilboshivaoxiriuchunsotilmayqolgantayyormahsulotqoldiqlarihamdatovarmahsulotlarishlabchiqarishrejasibilanmuvofiqligini, shuningdek, rejaviysotishhajminingxaridorlarbilanshartnomalarorqalita’minlanganliginitekshirishzarur. Amaliyotdashartonmalarningumumiysummasisotishrejasidankambo’lgan, ya’nirejalashtirilayotgansotishta’minlanmaganholatuchrabturadi. Mahsulotlarningrejalashtirilgannatural-moddiytarkibibilanshartnomalarvaulargailovaqilingans’etsifikatsiyalardaqaydqilinganxaridorlarbuyurtmalario’rtasidatafovutundanhamko’’roqkuzatiladi.
Bundantashqari, yilboshivaoxiriuchunsotilmayqolgantayyormahsulotqoldiqlarisotshinirejalashtirishdataxminanhisoblanadi, chunkiyilboshiuchunushbuqoldiqlarhaqidahisobotma’lumotlarimavjudbo’lmaydi (kelgusiyilrejasihisobotyiliyakunlangungaqadarishlabchiqiladi). Shusabablimahsulotlarningrejaviybalansirealbo’lmasligimumkin. Yilboshiuchunbalansbo’yichasotilmayqolgantayyormahsulotqoldiqlarinianiqlashuchunularningsotishhajminingrejaviyhisoblashlariuchunqabulqilinganmiqdoribilantaqqoslanadi. Tekshirishnatijalaribo’yichazaruratgako’rasotishningrejalashtirilganumumiyhajmigao’zgartirishlarkiritiladi.
Mahsulotningnatural-moddiytarkibibo’yichaxaridorlarbilanshartnomalargasotishrejasimutanosibligigaoidyanadabatafsiltahlilrejalashtirilganishlabchiqarishassortimentivayilboshivaoxiriuchunsotilmayqolgantayyormahsulotqoldiqlarihaqidama’lumotlarjalbqilinishinitaqozoetadi.
Sotishrejasiasoslanganligivarealligitekshirilgandanso’nguningbajarilishinibaholashgao’tishtalabqilinadi.
Mahsulotlaretkazibberishbo’yichashartnomamajburiyatlaribajarilishiquydagiformulabo’yichaaniqlanadi (foizlarda):
Kn = ( - Nn) : * 100% ,

Buerda Kn – shartnomamajburiyatlarirejasibajarilishiningizlanayotganfoizi, %;

–tuzilganshartnomalaruchunrejaviymahsulothajmi, ming so’m;
Nn – shartnomalarbo’yichaetkazibberilmaganmahsulot, ming so’m.
5.8-jadval