Namangan muxandislik-qurilish instituti

9-LABORATORIYA ISHI
MALYUS QONUNINI O‘RGANISH
Ishning maqsadi: Yorug‘Likning qutblanish hodisasini o‘rganish. Bryuster qonunini o‘rganish. Chiziqli qutblangan yorug‘likdan doiraviy va elliptik qutblangan nurlanish olish.
Kerakli asboblar: yorug‘lik manbai, qutblantirgich, qabul qilgich, milliampermetr.
NAZARIY QISM
Elektromagnit yorug‘lik to‘lqinida elektr va magnit vektorlari tartibli ravishda tebransa bunday to‘lqinga qutblangan to‘lqin deyiladi. Agar berilgan nuqtadan elektromagnit to‘lqini o‘tayotganda elektr maydon kuchlanganligi ma'lum yo‘nalishdagi tekislikda tebranayotgan bo‘lsa, bunday to‘lqinni yassi yoki chiziqli qutblangan deyiladi (1 a-rasm). Agar berilgan nuqtadan elektromagnit to‘lqin o‘tayotganda, uning elktr maydon kuchlanganligi E modul jihatdan o‘zgarmas bo‘lib, tarqalish o‘qi yo‘nalishi atrofida doira bo‘ylab aylansa bunday to‘lqinga doiraviy qutblangan to‘lqin deyiladi (1 b-rasm).

1-rasm

Doiraviy qutblangan to‘lqinni bir-biriga nisbatan ko‘ndalang yo‘nalishda tebranuvchi, amplitudalari o‘zaro teng (A₁A₂), lekin fazalar farqi 2 bo‘lgan ikki chiziqli qutblangan to‘lqinlar yig‘indisidan iborat deb qarash mumkin. Agar ikki to‘lqinning A₁ va A₂ amplitudalari o‘zaro teng bo‘lmasa, ularning qo‘shilishidan elliptik qutblangan to‘lqin hosil bo‘ladi (2-rasm).

2-rasm.
E_xA₁cost

E_yA₂cos(t 2  )
Elliptik qutblangan to‘lqinning natijaviy elektr maydon E vektori bilan x o‘qidagi tashkil etuvchisi orasidagi  burchak quyidagi ifoda bilan aniqlanadi:
(1)
Natijaviy elektr vektorining aylanish yo‘nalishiga qarab chap va o‘ng doiraviy yoki elliptik qutblangan to‘lqinlar deyiladi. Agar to‘lqinga uning tarqalish yo‘nalishi tomonidan qaralganda elektr maydon vektori E soat millari aylanish yo‘nalishida aylansa bunday qutblanishga o‘ng, aksi bo‘lsa chap qutblanish deyiladi.