9.8. O’zbekistonda sertifikatlashtirish ishlarini amalga oshiruvchi korxonalar
O’zbekiston respublikasida sertifikatlashtirish bo’yicha ishlarni O’zbekiston Respublikasi Milliy sertifikatlashtirish organi “O’zstandart” agentligi va uning hududiy organlari tomonidan amalga oshiradi:
Milliy sertifikatlashtirish organi O’zbekiston qonunchiligiga binoan quyidagi vazifalarni amalga oshiradi:
O’zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimining yagona qoidalari va protseduralarini, ularga rioya qilishni nazoratini, sertifikatlashtirish natijalari bo’yicha xujjatlarni ro’yxatga olish, respublika va xorijiy iste’molchilarni axborot ta’minotini joriy qiladi;
muvafiqlik belgisini va uni qo’llash qoidalarini joriy qiladi;
O’zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimini takomillashtirish dasturlari loyihalarini ishlab chiqadi va ularni ko’rib chiqish uchun xukumatga taqdim etadi;
O’zbekiston Respublikasi Vazirlar Maxkamasi bilan kelishilgan holda xalqaro sertifikatlashtirish tizimlariga qo’shilish haqida qarorlar qabul qiladi hamda sertifikatlashtirish natijalarini o’zaro tan olish haqida bitimlar tuzadi;
sertifikatlashtirish masalalari bo’yicha boshqa davlatlar bilan munosabatlarda va xalqaro tashkilotlarda O’zbekiston nomidan ish yuritadi;
Majburiy sertifikatlashtiriladigan mahsulot hamda xizmatlar ro’yxatini shakllantiradi va yuritadi;
respublikada sertifikatlashtirish ishlarini tashkil qiladi va muvofiqlashtiradi hamda ularning to’g’ri o’tkazilishi ustidan nazorat qiladi;
bir jinsli mahsulot, sifat tizimlari, ishlab chiqarish va sinov laboratoriyalari (markazlarini)ni akkreditlaydi;
epspert-auditorlari attestatsiyalaydi va ularni faoliyati ustidan nazorat qiladi;
O’zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimi Davlat reestrini yuritadi;
mahsulotni sertifikatlashtirish bo’yicha ishlar va sertifikatlashtirish organlari hamda sinov laboratoriya (markaz)larni akkreditash uchun to’lov shakli va tartibini belgilaydi;
ishlab chiqaruvchi va mahsulot yetkazib beruvchilarga sertifikatlashtirish qoidalari haqida axborot beradi;
sertifikatlashtirsh qoidalariga rioya qilish davlat nazoratini amalga oshiradi va ular sertifikatlashtirilgan mahsulot ustidan inspektsiya nazoratini o’rnatadi va boshqalar.
Akkreditatsiyadan o’tgan sinov laboratoriyalari (markazlari) O’zbekiston Respublikasi milliy sertifikatlash tizimida quyidagi asosiy vazifalarni bajaradi:
mahsulotning serfikatsiya sinovlarini o’tkazish va sinovlvr bayonlarini berish;
serfikatlashtirish tartibida nazarda tutilgan serfikatlashtirilgan mahsulot namunalarini inspektsiya (nazorat) sinovlarini o’tkazish;
sifat tizimlari va ishlab chiqarishlarni sertifikatlashtirishda (o’tkazilgan sinovlar to’g’riligi qismida) qatnashishi.
Sifat tizimlari va ishlab chiqarishlarni sertifikatlashtirish bo’yicha akkreditlangan organlar quyidagi vazifalarni bajaradi:
sifat tizimlarini dastlabki baxolashni o’tkazadi va serfikatsiya o’tkazish uchun shartnomalar tuzadi;
ishlab chiqarishlarni serfiktlashtirish usullari va sifat tizimlarini tekshirish dasturlarini ishlab chiqadi;
sifat tizimlari yoki ishlab chiqarish auditini o’tkazadi;
sifat tizimlari yoki ishlab chiqarishlarga sertifikatlarni rasmiylashtiradi, beradi yoki tan oladi;
sertifikatlashtirilgan sifat tizimlari va ishlab chiqarishlar ustidan inspektsiya nazoratini amalga oshiradi;
sertifikatlashtirish natijlari haqida ma’lumot beradi.
2018 yil 10 dekabrdagi “Texnik jihatidan tartibga solish, standartlashtirish, sertifikatlashtirish va metrologiya tizimlarini yanada rivojlantirish chora tadbirlari to’g’risida”gi16 O’zbekiston Respublikasi Prezidentining Qarori bilan bugungi kunda sohadagi mavjud muammoli masalalarni hal etish va tadbirkorlik sub’ektlariga qulayliklar yaratish belgilab berildi.
Jumladan: – xususiy biznesni ishlab chiqarish ehtiyojlari uchun olib kiriladigan, texnika va texnologik uskunalarni, butlovchi va ehtiyot qismlarni, shuningdek ishlab chiqarishda foydalaniladigan nooziq-ovqat tovarlarni majburiy sertifikatlashtirishdan ozod etildi (xorijiy muvofiqlik sertifikatlari yoki sinov bayonnomalari taqdim etilganda);
–o’lchash vositalarini xorijiy davlatlarning sertifikatlari asosida respublikaga olib kirishga ruxsat berildi;
– aynan bir turdagi mahsulotni ijobiy sinov natijalarini qabul qilgan holda, takrorlovchi sinovlardan o’tkazilishi ta’qiqlandi. Bu o’z navbatida tadbirkorlik sub’ektlari uchun bojxona rasmiylashtiruvida sertifikatlashtirish uchun talab etiladigan muddat o’rtacha 20 kundan 2 kungacha qisqartiradi.
Milliy standartlarning uyg’unlashuv darajasini keskin oshirishni nazarda tutuvchi maqsadli ko’rsatkichlar tasdiqlanib, 2021 yilga qadar 47 foizga yetkazish belgilandi. Bu degani 2 yil ichida qariyib 7 mingta xujjat qayta ko’rib chiqilishi lozim. Taqqoslash uchun, so’nggi o’n yil ichida 3,5 mingta standart qabul qilingan. Sohalar kesimida qaraydigan bo’lsak, 2021 yil yakuniga qadar xalqaro standartlar ulushini oziq-ovqat sanoatida 82,5 foizga, to’qimachilik va charm-poyabzal sanoatida 67,3 foizga, qurilishda ikki barobardan ortiq yetkazish ko’zda tutilgan. Qo’yilgan vazifalarni tizimli tashkil etish, iqtisodiyot tarmoqlarining standartlarni ishlab chiqish jarayonini muvofiqlashtirish maqsadida, qaror bilan Agentlik qoshida maxsus institut tashkil etildi.
