Namangan Muhandislik texnologiya instituti “Sanoat ishlab chiqarishni tashkil etish va iqtisodiyoti” kafedrasi

Boshqaruv va moliyaviy hisoblarning farqlari

№		Boshqaruv hisobi	Moliyaviy hisob
1.	Ma’lumotlardan foydalanuvchilarga qarab:	Ma’lumotlardan foydalanuvchilar shu xo‘jalik yurituvchi subyektning rahbarlari Bu hisobot shakllari tashqi iste’molchilar uchun berilmaydi. Hisobotdagi ma’lumotlar shu xo‘jalik yurituvchi subyektning tijorat sirlari hisoblanadi.	Ma’lumotdan foydalanuvchilar shu xo‘jalik yurituvchi subyektdan tashqaridagilar. Shu bilan birgalikda xo‘jalik yurituvchi subyekt rahbarlari hisobot muddati va sifati uchun bevosita javobgardirlar. Hisobot ma’lumotlaridan bevosita va bilvosita manfaatdorlar foydalanishi mumkin.
2.	Hisob ma’lumotlarini aks ettirish usuliga qarab:	1. Xo‘jalik jarayonlarini aks ettirish albatta ikki yoqlama yozuv prinsipiga asoslanishi shart emas.	1. Xo‘jalik operatsiyalari buxgalteriya hisobining ikki yoqlama yozuvi prinsipiga asosan yoziladi.
		Ma’lumotlar har qanday o‘lchov birligida hisoblanishi mumkin. Hisobot ma’lumotlarining bosh kitob ma’lumotlari bilan teng bo‘lishi va taqqoslanishi shart emas	Moliyaviy hisobot ma’lumotlari albatta pul birligi ko‘rinishida hisobotda aks ettiriladi. Moliyaviy hisobot ma’lumotlari bosh kitobning oxirgi yozuvlariga mos keladi

3.	Tanlash erkinligiga qarab:	1. Boshqaruv hisobi ma’- umotlarining shakllani-shiga hech qanday talab va mezonlar qo‘llanilmaydi.	1.Moliyaviy hisobot ma’lumotlari aniq mezonlar va prinsiplar asosida shakllanishi va aks ettirilishi shart.
		2. Bu hisob turida yagona mezonga amal qilinadi – ya’ni, ma’lumotlarning boshqaruv qarorlarini qabul qilishdagi ahamiyatlilik darajasi	2. Ma’lum talablar va mezonlar asosida ma’lumotlar qayd qilinadi, baholanadi va schyotlarda aks ettiriladi
4.	O‘lchov birligiga qarab	1. Boshqaruv qarorlarini qabul qilishda kelgusida sodir etilishi mumkin bo‘lgan pul birligi (so‘m) to‘g‘risida qarorlar qabul qilinadi.	1. Moliyaviy hisobotning barcha ma’lumotlari pul birligi (so‘mda) aks ettiriladi.
		2. Albatta pul birligi (so‘m) emas, mashina-sanoat, tayyor mahsulot birligi (donasi) va boshqa o‘lchovlar ham ishlatilishi mumkin

5.	Buxgalteriya hisobi obyektlariga qarab:	Boshqaruv hisobi ayrim olingan bo‘limlar, ish joylari, sexlar bo‘yicha bo‘lishi mumkin. Obyekt sifatida alohida mavzudagi boshqaruv vazifasi ham olinishi mumkin (Masalan, yil davomidagi debetor va kreditor qarzlarning holati)	Moliyaviy hisobda xo‘jalik yurituvchi subyekt faoliyati to‘g‘risidagi barcha ma’lumotlar umumlashtiriladi.   2. Barcha hisob obyektlari buxgalteriya va moliyaviy hisobotda aks ettirilishi shart.
6.	Hisobotning tuzilish vaqtiga qarab:	Boshqaruv hisoboti istagan vaqtga tuzilishi mumkin: har kuni; har 10 kunda; har oyda; har chorakda va h.k.	Moliyaviy hisobot shakllari belgilangan vaqtlarda tuziladi; chorakda; Yilda.
7.	Ishonchlilik darajasiga qarab:	Boshqaruv hisobi ma’lumotlarining aksariyati kelgusida ro‘y berishi va sodir etilishi kutiladi. U ko‘proq subyektiv xarakterga ega va ishonchlilik darajasi nisbatan past	Moliyaviy hisobda haqiqatda amalga oshirilgan xo‘jalik jarayonlari, to‘g‘risida ma’lumotlar aks ettiriladi. Shuning uchun uning ishonchlilik darajasi yuqori. Ma’lumotlar sodir etilganligi uchun u auditorli tekshiruvidan o‘tkaziladi (qonunchilikda ko‘zda tutilgan xollarda).
8.	Buxgalteriya hisobini yuritish majburiyatiga qarab:	Boshqaruv hisobida buxgalteriya hisobini yuritish shart emas. Bu har bir xo‘jalik yurituvchi subyektning rahbarlari xohishiga asosida tashkil qilinishi va yuritilishi mumkin.	1. Har bir xo‘jalik yurituvchi subyekt mulkchilik shaklidan qat’iy nazar, buxgalteriya hisobini yuritish va tegishli organlarga o‘z vaqtida moliyaviy hisobotlarni taqdim etishi shart.