Namangan muhandislik qurilish

7. Dvigatelni ta’mirlash jihozlari 
Gilzani silindr blokidan yechib olish juda o’gir ish hisoblanib, uni pastki 
qismidan yuqoriga tortib chiqaruvchi maxsus yechgich yordamida siqib 
chiqariladi. Gilzalarni boshqa usullar bilan chiqarish, silindrlar blokidagi qo’nim 
teshigini va gilzalarning o’zini shikastlanishiga olib keladi.
Rezinali germetiklovchi halqalar o’rnatilgan gilzalar silindrlar blokiga press 
yordamida o’rnatiladi. Bu ishni mahsus moslamalar yordamida bajarish ham 
mumkin. Bunday moslamalardan birining tuzilishi 1.17-rasmda keltirilgan. 
Rezinkali xalqalarni gilzaga kiygazishda, uning ariqchada cho’zilib va buralib 
ketmasligiga e’tibor berish zarur.
Porshenni almashtirishdan avval uni silindrga moslab tanlab olish zarur, 
buning uchun gilzaning o’lchamlar gruppasiga mos keluvchi porshen tanlab olinadi 
va lentasimon shup yordamida silindr, hamda gilza orasidagi tirqish tekshiriladi. 
Buning uchun porshen yassi shup bilan birgalikda yuqori qismi bilan silindrga 

---

27 
kiritiladi. Shup porshen barmo’gi o’rnatilish teshigi o’qiga perpendikulyar 
joylashishi zarur. Keyin dinamometr yordamida shup tortiladi va shupni chiqish 
vaqtidagi kuch aniqlanadi. Aniqlangan kuch avtomobil dvigatellarining turiga 
qarab, ekspluatatsiya yoki ta’mirlash qo’llanmasida keltirilgan me’yoriy 
ko’rsatkichlar bilan taqqoslanadi. Agarda tortib chiqaruvchi kuch me’yoridagi 
ko’rsatkichdan farq qilsa, u holda porshen boshqasiga almashtiriladi. 
2.17-rasm. Gilzani slindrlar blokiga presslash moslamasi.
1-maxsus o’q; 2-ushlagich; 3-gilza; 4-tanyach xalqa; 5-tiqin 
Porshen bilan shatunni bir-biriga biriktirishdan avval shatun kallaklarini 
parallelligini tekshirish zarur, buni indikatorli tekshirish moslamasida (2.18-rasm) 
tekshiriladi.
1.18-rasm. Shatunni tekshirish va to’’grilash moslamasi.
1-shatunni to’’girlash uchun tayanch; 2-moslama korpusi; 3-shatun; 4-
shatunning yuqori kallagi uchun tiqin; 5,7-indikatorlar; 6,8-tayanchlar; 9-
to’’grilash uchun kalit; 10-shatuning pastgi kallagi uchun tiqin

Porshen bilan shatun yi’gmasini silindr blokiga o’rnatishdan avval, porshen 
xalqalarini porshen ariqchasiga joylashtiriladi. Porshen ariqchasi bilan porshen 
xalqasi orasidagi tirqish shup yordamida aniqlanadi. 
Porshen yi’gmasini silindrga o’rnatish maxsus moslama yordamida amalga 
oshiriladi (2.19-rasm).

---

28 
Alyumindan 
tayyorlangan 
silindr 
blokida 
klapan yo’naltiruvchi 
vtulkalarning teshigi yedirilgan bo’lsa, yangisiga almashtirish uchun gidravlik 
press va maxsus moslama ishlatiladi.