Namangan muhandislik qurilish

SHatun - porshen gruppasi detallarini nuqsonlarini aniqlash. 
SHatunlarni egilganligini va buralganligini aniqlash va to’g’rilash. 
SHatunlar yig’ilgan xolatda (vkladishsiz) moslama KI-724 da tekshiriladi. 
Hamma markadagi dvigatellar shatunlari uchun 100 mmuzunlikda 
egilganlikning normal qiymati 0.04 mm, buralganlik esa 0.06 mm ga teng. 
Xalqani qalinligi mikrometr yordamida o’lchanadi, porshendagi xalqa 
uyasi kanavkasini balandligi yangi xalqa va shup bilan o’lchanadi. Eski 
porshenlarni DTS konstruktsiyasi bo’yicha safdan chiqariladi Porshen xalqalarini
balandligi bo’yicha va uzuk joyidagi oraliqni moslashtirishga ruxsat etiladi. Oraliq 
bir tomondan egovlash bilan moslashtiriladi. Xalqalar balandligi bo’yicha mayda 
dokador siliqlaydigan qog’oz yordamida, xalqani moslamaga maxkamlab plita
ustida moslashtiriladi. Xalqa plita ustida bir tomondan yo’niladi.
SHatun to’g’rilagichga (5. rasm) qo’yiladi hamda u to’g’rilagich plita 1 ga 
taqalguncha siljitiladi va to’g’rilagichga mahkamlab qo’yiladi. Prizma to’g’rilagich 
3 ga qo’yiladi va uning tirgaklari plita 1 ga tekkanda indikatorning strelkasi galma-
gal nol holatidan og’ishiga qarab shatunning egilishi, indikator strelkasining 
og’ishiga qarab esa shatunning buralganligi aniqlanadi.
Yuqori kallagi pastki kallagiga nisbatan parallel bo’lmagan (egilgan) yoki 
qiyshaygan (buralgan), yo’l qo’yilgan o’lchamlardan chetga chiqqan shatunlar 
tiklanadi yoki yaroqsizga chiqariladi. 
 
Rasm 2.3
. SHatunni buralishga va egilishga tekshirish: 1 – kontrol plita, 2-prizma 
indikator bilan, 3 – barmoq, 4 – shatun. 

---

182 
 
Rasm 2.4.
Egilgan shatunlarni to’g’rilash: 1- moslama, 2- shatun. 
Rasm 2.5.
SHatunni buralganligini tekshirish: 1–ajratgich vinti , 2-dastalar, 3 – 
tayanch nakladka, 4 – qisuvchi gayka, 5 – shatun, 6 – chilangarlik tiski. 
Buralganlik va egilganlikning chegarasi mos ravishda 0.08 va 0.12 mm 
ga teng. Egilgan va buralgan shatunlar alohida moslamalarda to’g’rilanadi. SHatun 
to’g’rilangandan keyin o’z holatini saqlab qolishi uchun termik ishlov beriladi, 
ya’ni 400-500 S xaroratgacha pechda qizdiriladi, va 30 -60 minutgacha bir xil 
haroratda ushlab turiladi. Keyin ochiq havoda sovutiladi. SHatunni astki kallagi 
indikatorli nutromer yordamida o’lchanadi.