Namangan muhandislik-qurilish instituti

konsentratsiyalari ko’paytmasiga to’g’ri proporsionaldir. 

 

A + B = C  

reaksiya uchun: 

v = k [A][B]   bo’ladi. 

 

bu yerda:  

v - reaksiya tezligi;  

k - tezlik konstantasi;  

[A],[B] - reaksiyaga kirishuvchi moddalar konsentratsiyalari, mol/l. 

 

Agar aA + bB = C bo’lsa, 

 

v = k[A]

a

[B]

b

  bo’ladi. 

 

Massalar  ta’siri  qonunini  azot(II)-oksidning  oksidlanish  reaksiyasi  misolida  quyidagicha 

ifodalanadi: 

 

2NO + O

2

 = 2NO

2

  

v = k [NO]

2

[O

2

]. 

 

Geterogen reaksiyalarda massalar ta’siri qonuni tenglamasiga faqat gaz yoki suyuq fazalarda 

bo’lgan moddalarning konsentratsiyalari kiritiladi. Masalan: 

 

C + O

2

 = CO

2

  reaksiyasi uchun 

v = k [O

2

]  

bo’ladi. 

 

Reaksiya tezligining haroratga bog’liqligi. Vant-Goff qonuni. Kimyoviy reaksiya tezligi 

reaksiyaga  kirishuvchi  moddalar  zarrachalari  o’rtasidagi  to’qnashuvlar  soniga  bog’liq  bo’ladi. 

Ma’lumki, harorat oshirilganda, zarrachalarning harakatchanligi ortadi. Natijada to’qnashuvlar soni 

ham ortadi. Demak, reaksiyaning tezligi harorat ko’tarilishiga proporsional ravishda ortadi. 

Molekulalarning  to’qnashishi  natijasida  yangi  modda  hosil  bo’lishi  uchun  zarur  bo’lgan 

qo’shimcha energiya ayni reaksiyaning aktivlanish energiyasi deyiladi. Aktivlanish energiyasiga ega 

bo’lgan  molekulalar  aktiv  molekulalar  deyiladi.  Harorat  ko’tarilishi  bilan  aktiv  molekulalar  soni 

ortadi. 

Vant-Goff qonuni: 

Harorat har 10

