Namangan muhandislik-qurilish instituti

 

Ekvivalentlar  qonuni.  1804-1814  yillardagi  Rixter,  Dalton  va  Vollastonlarning  tajribalari 

natijasida ekvivalentlar qonuni aniqlandi. Qonun quyidagicha ta’riflandi: 

Reaksiyaga kirishuvchi moddalar massalarining nisbati ularning ekvivalentlari nisbatiga 

teng, yoki, hamma moddalar ekvivalent nisbatlarda ta’sirlashadi. 

Kimyoviy ekvivalentni quyidagicha ifodalash kiritilgan: 

1  o.q.  vodorod  yoki  8  o.q.  kislorod  bilan  birika  oladigan  yoki  o’rin  almashina  oladigan 

modda miqdori shu moddaning kimyoviy ekvivalenti deyiladi. 

 

Moddaning kimyoviy ekvivalentini bilish uchun uni tashkil qiluvchi elementning kislorodli 

yoki vodorodli birikmasini bilish kerak. 

n

M

n

А

Э





 

bu yerda: 

E - ekvivalent; 

A  yoki  M - atom yoki molekulyar massa; 

n - valentligi yoki asosligi (negizliligi). 

 

Moddaning  ekvivalent  massasiga  son  jihatdan  teng  qilib  olingan  modda  miqdori  gramm-

ekvivalent deyiladi. 

Masalan: N

2

SO

4

ning gramm-ekvivalentini hisoblaymiz: 

 

49

2

98

Э





g/ekv. 

 

Kimyoviy ekvivalent  tushunchasi  amaliy hisoblashlarni  bajarishda qo’l keladi (normal erit-

malar, elektrokimyoviy jarayonlar va h.).