Namangan muhandislik-qurilish instituti


Muvozanatni siljitish omillari



Download 0,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/84
Sana31.12.2021
Hajmi0,91 Mb.
#248541
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   84
Bog'liq
5-mavzu

Muvozanatni siljitish omillari. Agar reaksiya sharoiti o’zgartirilsa, sistema muvozanat ho-

latidan  chiqadi,  ya’ni  to’g’ri  va  teskari  jarayonlarda  bir  xil  o’zgarish  bo’lmaydi.  Muvozanatning 

buzilishiga  reaksiyaga  kirishuvchi  moddalardan  birining  konsentratsiyasini  o’zgarishi,  bosim  va 

haroratning o’zgarishi sabab bo’ladi. Har bir omil ta’sirini alohida ko’rib chiqamiz: 



«Umumiy va noorganik kimyo» fanidan  ma’ruzalar matnlari. 

   39    



Konsentratsiyaning  ta’siri.  Muvozanatda  ishtirok  etayotgan  moddalardan  birining  konsen-

tratsiyasi oshirilsa, muvozanat shu moddani kamayishi tomonga siljiydi; agar moddalardan birining 

konsentratsiyasi kamaytirilsa, muvozanat shu moddaning hosil bo’lishi tomonga siljiydi. Masalan: 

CO

2



 + H

 CO + H



2

tenglama  bilan  ifodalanadigan  muvozanatdagi  sistemaga  CO



2

  qo’shimcha  qo’shilsa,  sistema  CO

2

 

konsentratsiyasini  kamaytirishga  intiladi,  ya’ni  muvozanat  o’ng  tomonga  siljiydi.  Aksincha,  agar 



CO

2

 ning miqdorini kamaytirsak, sistema uni ko’paytirishga intiladi, ya’ni muvozanat chap tomon-



ga siljiydi. 

  

Haroratning  ta’siri.  Harorat  ko’tarilganda  muvozanat  endotermik  reaksiya  tomon,  harorat 

pasaysa,  muvozanat  ekzotermik  reaksiya  yo’nalishi  tomonga  siljiydi.  Masalan,  ammiak  sintezida 

to’g’ri reaksiya ekzotermik va teskari reaksiya endotermik hisoblanadi: 

N

2



 + 3H

 2NH



3

 + 92,4 kj 

Berilgan  reaksiyada  kimyoviy  muvozanat  harorat  oshirilganda  ammiakning  parchalanishi 

tomonga, harorat pasaytirilganda esa ammiak hosil bo’lishi tomonga siljiydi. 



Bosimning ta’siri. Gaz moddalar ishtirok etadigan va umuman hajmi o’zgaradigan muvoza-

natdagi sistemalarda kimyoviy muvozanat bosim o’zgarishi bilan siljiydi. Muvozanatdagi: 

2NO + O

 2NO



2

 

Sistemada  bosim  orttirilsa,  muvozanat  o’ng  tomonga,  ya’ni  kam  sondagi  gaz  molekulalari 



hosil  bo’lish  tomoniga  siljiydi;  bosim  kamaytirilsa,  aksincha,  muvozanat  chap  tomonga  siljiydi. 

Agar reaksiya paytida gaz molekulalarning soni o’zgarmay qolsa, bunday sistemalarning muvoza-

nati bosim ta’sirida o’zgarmay qoladi. Masalan: 

 

H



2

 + J


 2HJ 


 

Sistemaning  muvozanatiga  bosim  ta’sir  etmaydi.  Kimyoviy  muvozanatni  siljishini  1884 

yilda  fransuz  olimi  Le-Shatele  tomonidan  yaratilgan  prinsip  asosida  tushuntiriladi  va  bu  prinsip 

quyidagicha ta’riflanadi. 




Download 0,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   84




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish