Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddinovich, qosimov ilhom ma

 
7.2-§. Yer osti suvlarining fizik-kimyoviy xossalari 
Fizik xossalari.
Amaliy masalalarni hal qilishda yer osti 
suvlarining quyidagi fizik xossalari o‘rganiladi: harorati, rangi, hidi, 
mazasi, zichligi. 
Yer osti suvlarining harorati katta oraliqlarda o‘zgarib, manfiy 
haroratdan, juda yuqori haroratgacha (100
0
S) o‘zgarishi mumkin. 
Harorati buyicha ular juda sovuq suvlarga (harorati 4
0
S dan past), sovuq 
suvlarga (harorati 4-20
0
S), iliq suvlarga (harorati 20-37
0
S), issiq suvlarga 
(harorati 37-42
0
S) va juda issiq suvlarga (harorati 42
0
S dan yuqori) 
bo‘linadi. Manfiy haroratli yer osti suvlari doimiy muzlik mavjud bo‘lgan 
xududlarda tarqalgan. Issiq va tyermal suvlar harakatdagi vulqonlar 
vujudga keladigan hududda tarqalgan va chuqur yer osti suvlari uchun 
haraktyerlidir. Boshqa fizik xossalar yer osti suvining harorati va 
tarkibidagi yerigan moddalarning sifati va miqdoriga bog‘liqdir.
4
0
S haroratdagi toza suvning eng yuqori zichligi – 1 g

sm
3
ga teng. 
Uning tarkibidagi minerallarga qarab, zichligi ham o‘zgarishi mumkin. 
Toza oqar suvlar kam minerallashganligi sababli, zichligi 1 g

sm
3
yaqin. 
Minerallashgan okean suvlari (35 g

l)ning zichligi - 1,03... 1,08 g

sm
3
ga 
teng bo‘lsa, sho‘r suvlarniki esa (300 - 360 g

l) -1,15... 1,22 g

sm
3
ga 
teng.
Toza suv - rangsiz, mazasiz, hidsizdir. Suvning tarkibida organik 
moddalar, temir oksidlari, suzib yuruvchi zarralar uning rangini 
xiralashtiradi, ta’mini esa yoqimsiz qiladi. Ayniqsa tarkibida oltingugurt 
bo‘lgan vodorodli suvdan aynigan tuxum hidi keladi, karbonat angidridli 
gaz suvni musaffo qilsa, kal’tsiy karbonat - suvga yoqimli maza kiritadi. 
Osh tuzi suvni sho‘r kilsa, magniy va sul’fat natriy tuzlari suvga achchiq 
ta’m kiritadi. Hamma tuzlar suvning tarkibida birgalikda bo‘lsa, ta’mi 

---

113 
achchiq - sho‘r bo‘ladi. Suv meyo‘rdagi tozalikka ega bo‘lishi uchun 
ularning miqdori 0,3 - 0,4 g

l oraliqda bo‘ladi.