Namangan muhandislik-qurilish instituti rizaev bahodir shamsiddinovich, qosimov ilhom ma

 
Gipotsentr -
yer ostida yig‘ilgan energiyaning sarf bo‘lish markazi, 
ya’ni yorilish hodisasi yuz bergan joy tushiniladi. 
 
Epitsentr -
yer ostida yig‘ilgan energiyaning vertikal chiziq bo‘ylab 
yer yuzasidagi proyeksiyasi tushiniladi. 
 
Magnituda
- inglizcha so‘z bo‘lib, kattalik ma’nosini anglatadi. U 
1940-yillarining boshlarida amerika tadqiqotchilari Ch. Rixter va B. 
Gugenberlar tomonidan zilzila quvvatining o‘lchami sifatida fanga 
kiritilgan bo‘lib, nazariy jihatdan zilzilaning magnitudasi 9 dan oshmaydi.
 
Umumiy seysmik rayonlashtirish xaritasi
- butun respublika 
hududi 
uchun yaxlit bitta xarita holatida mayda: 1:5 000 000, 1:1 000 000 
masshtablarda tuzilib, unda mamlakatimiz hududining qayerida, qanday 
kuch bilan yer qimirlash hodisasi yuz berishi mumkinligi ko‘rsatiladi. 
 
Mukammal seysmik rayonlashtirish xaritasi 
- umumiy seysmik 
rayonlashtirish xaritasiga nisbatan yirikroq,o‘rta 1:500 000; 1:200 000; 
1:1 00 000 masshtablarda respublikaning ayrim regionlari, ma’muriy 
viloyatlari hududlari uchun tuziladi. Bu xaritani tuzishda qo‘llaniladigan 
ma’lumotlar ham miqdoriy, ham sifat jihatidan mukammal bo‘ladi. 
 
Qulash hodisasi
- surilish hodisasi singari daryo suvlarining tog‘
yon bag‘irlarini yuvib, o‘yib kirib borishi, tektonik harakatlar natijasida, 
nurash jarayonida hosil bo‘lgan yoriqlarning asta-sekin kengayib borishi 
va bora-bora tog‘ jinslarini o‘z joyida ushlab turuvchi kuchga qaraganda 
harakatga keltiruvchi kuchning ortib ketishi natijasida sodir bo‘ladi. 
 
Qulash hodisasini o‘rganish
- qulash hodisasi sodir bo‘lishi 
kutilgan hududda injener-geologik tekshiruv ishlarini olib boorish,eng 
avvalo,shu rayonning geologik tarixi hamda tuzilishiga, hozirgi zamon 
tektonik harakatlarining tezligiga, seysmik holatiga, tog‘ jinslaridagi yoriq 
va darzlarning tarqalishiga, yillik, sutkalik haroratning o‘zgarish 
xarakteriga ahamiyat berishdir.