Namangan muhandislik-qurilish instituti "menejment" kafedrasi r. Ismatov, O. Ahmedov

7.5. Sertifikatlashning tashqi savdo xolatiga ta’siri. 
 
  Sertifikatlashtirish  davlatlar  o’rtasidagi  savdo  munosabatlarini  yengillashtiradi, 
maxsulotni  import  qilinayotgan  davlatlarda  qayta  sinovdan  o’tkazish,  tashish  xarajatlari 
qisqaradi.  Yagona  xalqaro  standartlar  birliklariga  amal  qilishga  asoslangan  xalqaro 
sertifikatsiyalash sistemalarini joriy etilganda, ish yanada osonlashadi.  
  Ammo, ko’pchilik davlatlarda sertifikatlashtirish milliy chegaralarda kiritilgan. Natijada 
sertifikatlashning  milliy  qoidalari,  sinovlarni  o’tkazish  tartibi  va  natijalarni  ifodalashda  farq 
yuzaga  keladi.  SHuning  uchun  xam  milliy  sertifikatsiyalash  bilan  bog’liq  bo’lgan  xalqaro 
savdodagi nomuvofiqlikni yo’qotish ko’pchilik xalqaro tashkilotlarning diqqat markazidadir.  
  SHu  bilan  bir  qatorda  sertifikatlash  va  standartlashning  milliy  qoidalaridagi  farqlar, 
shuningdek,  ayrim  maxsulot  turlariga  nisbatan  qo’yilgan  talablardagi  ob’ektiv  farqlar  ba’zi 
mamlakatlarda  protektsionistik  maqsadlarda,  ya’ni  chet  ellik  ishlab  chiqaruvchilarga  bu 
mamlakatlarning bozoriga kirib kelishlarining yo’lini yopish yo’lida xam foydalanmoqdalar.  
  CHet  el  maxsulotlarining  ichki  bozorga  kirib  kelishining  oldini  olishda  standartlardan 
foydalanishning oldini olishga quyidagilarni misol qilib keltirishimiz mumkin: 

 
ma’lum konstruktsiyadagi buyumlarni standartlar orqali tavsiflash; 

 
ma’lum bir materiallarni qo’llash; 

  buyumning  qandaydir  tavsifi  miqdorini  boshqa  davlatlarda  qabul  qilinganiga  nisbatan 
yuqoriroq ko’tarish (masalan, kafolatli xizmat ko’rsatish muddatini). 
Bunday  protektsionizm  to’risida  Germaniyaning  ulgurji  va  tashqi  savdo  Ittifoqining 
Prezidenti  Gans  Xaytvich  shunday  degan:  «O’z  iqtisodini  zararli  raqobatdan  ximoyalashni 
kuchaytirishda  davlatlar  judayam  ixtirochi  bo’ladilar.  Bugungi  kunda  umumiy  bozor 
mamlakatlarida  900  dan  ortiq  savdo  aloqalarining  o’rnatilishiga  xalal  beradigan  davlat 
texnikaviy reglamentlarining mavjud. Ular davlatlarning ichki bozoriga chet el maxsulotlarining 
kirib kelishiga qarshilik qiladi, xamda o’z maxsulotini chet el maxsulotlari raqbatidan asrashga 
yordam beradilar.» 
Ba’zi  xollarda  protektsionistik  choralar  jamoatning  talabiga  ko’ra  amalga  oshiriladi. 
Bunday  xolatda  iste’molchilar  qiziqishini  ximoya  qilish,  ularning  sog’lig’ini,  atrof-muxitni 
ximoya qilish uchun qonuniy aktlar va qarorlar qabul qilinadi.  
CHet  el  tovarlari  diskriminatsiyasi  uchun  ularning  sertifikatsiyalash  sinovlarini 
o’tkazishga  milliy  ishlab  chiqaruvchilarga  nisbatan  qo’llanadigan  xaq  yuqori  qilib  belgilanadi. 
Natijada,  sertifikat  olish  uchun  yuqori  xaq  to’lash,  ko’pincha  maxsulotni  eksport  qilishni 
samarasiz bo’lishiga olib keladi. 
 

---

 
 
103