Namangan muhandislik-qurilish instituti kimyoviy texnologiya

To’yingan uglevodorodlarning galoidli hosilalari
Polivinilxlorid — CH₂ — CH—

|

CL

Polivinilftorid —CH₂—CH—

|

F

Polivinilidenxlorid [—CH₂—CCL₂—]_n

Politetraftoretilen [ —CF₂—CF₂—]_n

Politriftorxloretilen [ —CF₂—CFCL—]_n

Spirtlar va ularning hosilalari
Polivinilspir —CH₂—CH— |

OH n

Poliallil spirt — CH₂—CH—
Aldegid va ketonlar
Poliakrolein —CH₂—CH—

CHO

n CH₃

|

Polimetilakrolein —CH₂—C—

|

CHOn
Polivinilmetilketon —CH₂—CH—

|

COCH3 n

Polimerlarning molekulyar massasi

Quyi molekulyar moddalar uchun molekulyar massa M o’zgarmas qiymatga ega bo’lib, shu moddaning xarakterli kattaligi hisoblanadi.

Polimerlarning quyi molekulyar birikmalardan farq qiluvchi asosiy xususiyatlaridan biri, ularning yuqori molekulyar massaga ega ekanligidir. Polimer makromolekulalari tarkibida zvenolar soni va polimerlanish darajasi bir-biridan farq qiladi, shuning uchun ularning uzunligi va molekulyar massasi turlicha bo’ladi. Polimerlarga xos bu xususiyat p o l i d i s p e r s l i k (polimolekulyarlik) deb ataladi. Shu sababdan polimerlar uchun muhim kattalik hisoblangan molekulyar massa doimo o’rtacha qiymatga ega bo’lib, o’rtacha molekulyar massani M bilan ifodalanadi. O’rtacha molekulyar massalari bir xil bo’lgan polimerlarda ham polidisperslik bir- biridan keskin farq qilishi mumkin.Bu farqni miqdoriy jihatdan xarakterlash uchun ikkinchi muhim kattalik – m o l ye k u l ya r m a s s a v i y t a q s i m l a n i sh (MMT) tushunchasi kiritilgan. Polimerlarda alohida olingan makromolekulalarni molekulyar massasi bir-biridan qanchalik keskin farq qilsa, polidisperslik shunchalik yuqori va polimerlar keng chegaradagi molekulyar massaviy taqsimlanishga ega bo’ladi. Polimerlarda molekulyar massalar orasida o’rtacha miqdoriy nisbatni aniqlashning bir necha uslubi mavjud. Bu uslubga asoslangan holda o’rtacha molekulyar massa M, molekulyar massaning o’rtacha raqami yoki o’rtacha raqamli molekulyar massa M_n ,o’rtacha massaviy M_ω yoki o’rtacha vaznli M_ƶ - nomga ega molekulyar massalarga ajratiladi. Molekulyar massasi katta-kichik bo’lgan makromolekulalarning umumiy massasini shu makromolekulalarning umumiy soniga nisbati o’rtacha raqamli molekulyar massani xarakterlaydi.

Amalda polimerlarni ma‘lum kontsentratsiyali eritmasidagi makromolekulalar sonini aniqlash bilan o’rtacha raqamli molekulyar massa topiladi.

_― M₁ N₁ + M₂ N₂ + … M_m N_m ∑M_iN_i

M_n = =

M_i n_i N₁ +N₂+ …N_m ∑N_i
Bu yerda M₁; M₂; . . . M_m (M_j) --- turli uzunlikdagi makromolekulalarning molekulyar massalari; N₁: N₂: . . . N_m (N_j) --- muayyan molekulyar massaga ega bo’lgan makromolekulalar soni, tipidagi molekulalarning nisbiy miqdori.