Namangan muhandislik-qurilish instituti iqtisod kafedrasi milliy hisoblar tizimi

Fisher formulasi Laspeyres va Paashe baho indekslarini o'rtacha arifmetigini olishga asoslangan. Bu formula quyidagicha ifodalanadi:
IFr =(Eqop1: Sqopo + Sq1pn Sq1Po)/2 =(ILp+IPp)/2;
Yuqorida biz Laspeyres, Paashe va Fisher tomonidan taklif etilgan baho indekslarini aniqlash formularini keltirdik. Xuddi shu tartibda ularning fizik hajmlarning indekslarini aniqlash formulalarini keltirish mumkin. Bu formulalar yuqorida keltirilgan uslubda qurilgan. Faqat bu formulalarda har ikkala ko'rsatkich miqdorlari, ya'ni kuzatilayotgan va bazis davrlaridagi ko'rsatkichlar miqdorlari bazis baholarida (Laspeyres usulida) va kuzatilayotgan davr baholarida (Paashe usulida) baholanadilar. Bu formulalar quyidagicha ifodalanadilar:
ILq =Sq1p0 : Sq0p0 , (Laspeyres)
IPq = Sq1p1: Sq0p1 , (Paashe)
IFq =(Sq1p0 : lipp- + Sq1pn Sq0p1) /2 =(ILq+IPq)/2; (Fisher)
Ekstropolyasiya usuli. Bu usulda, kuzatilayotgan davrdagi ko'rsatkichning
o'zgarmas baholardagi qiymatini topish uchun, kuzatilayotgan davr fizik hajm
indeksini (FHI) bazis davridagi ko'rsatkichning joriy (amaldagi) baholardagi
qiymatiga ko'paytirish yo'li bilan topiladi. Buni quyidagicha ifodalash mumkin:
Sq0p0X Iq =Едф0
bu formulada
Sq₀p₀ - ko'rsatkichning bazis davridagi qiymati, joriy baholarda;
Iq - fizik hajmning indeksi;
- kuzatilayotgan davrdagi ko'rsatkichning o'zgarmas baholardagi qiymati.
Bu usulning afzalligi shundan iboratki, ko'p hollarda aniq baho indekslarini hisoblash qiyin. Fizik hajm indeksini yuqorida keltirilgan usullardan tashqari, miqdoriy ko'rsatkichlar (ishchi-\izmatchilar indeksi, \izmatdan foydalanayotganlar (masalan: kasallar, tomoshabinlar soni va h.k.) indeksi yordamida hisoblash mumkin. Masalan: nobozor \izmat ko'rsatuvchi davlat tashkilotlarining ko'rsatayotgan \izmatlarining miqdori o'zgarganligini bu tashkilotlarda ishlayotgan \odimlarning bazis va kuzatilayotgan davrlardagi sonlarini solishtirish orqali \izmatchilar indeksini topib, fizik hajm indeksi sifatida foydalanish mumkin. Kinoteatrlar, kasal\onalar, maktablar, bog'cha va shu kabilarning FHIlarini bu tashkilotlar \izmatidan foydalanayotganlarning solishtirilayotgan va kuzatilayotgan davrlardagi sonlarini taqqoslash orqali aniqlash mumkin.