Современные стили интерьера

Madaniyat va marifat markazi BINOLARINI LOYIHALASH

Reja :

• Madaniy va ma’rifiy markazlarning arxitekturaviy - fazoviy, kompozision yechimi.
• Madaniy va ma’rifiy markazlarning xonalari va unga tegishli joylarning tarkibi va maydoni
• Kinoteatr
• Teatr binolari
• Klub binolari
• Ko’rgazma zallari
• Sirk binolari
• Muzey binolar
• Madaniy va ma’rifiy binolar haqida xulosa

• Madaniy va ma’rifiy markaz aholi punktining katta - kichikligiga qarab binolar kompozisiyasi ikki turga bo‘linadi: markazlashgan (qismlarga ajratilgan) bir butun holatda va binolar tarkibi tarqoq holatda. Bir butun fazoviy strukturaga ega bo‘lgani funksional jihatdan erkin holda rejalashtirishga, madaniy va ma’rifiy markaz qismlarini markazlashgan holatda idrok qilish imkoniyatiga ega. Uning arxitekturaviy - fazoviy kompozisiyasi o‘zining funksiyasi jihatdan boshqa binolardan ajralib turishi shart.
• Tarqoq holdagi kompozisiya ayrim funksional bloklardan tashkil topgan holda uning arxitekturaviy - fazoviy yechimi ham umumiy kompozisiyaga bo‘ysingan holda yaratiladi. Shu bilan birga qishloq markazidagi eng muhtasham bino bo‘lishligini taqozo etadi. Asosiy loyihaviy rejalashtirish yechimiing kompozisiyasi fronatl, perependikulyar, burchakli va markazlashgan yechimda bo‘lishi mumkin.

A. Tomosha majmuasi (kompleksi): (m2)
1 Kassali vestibyul (kassali tashrif buyurish zali) 36
2 Foye 100
3 Tomosha zali (+ estrada) 400
4 Raqamli proyeksiyalash xonasi 12
5 Radiouzel xonasi 18
6 Bufet 36
7 Bufetning yordamchi xonalari 9x4=36
8 Garderob, sanitar tugunlar 24+12x2=48
9 Stol tennisi 24
10 Yozgi foye – atrium – ichki hovli 100
“A” bo‘yicha jami 810 m2
B. Sahna majmuasi (kompleksi): (m2)
11 Sahnaga chiqadigan xona 18
12 Artistlar xonasi 12x3 = 36
15 Musiqa asboblarini sozlash xonasi 12
16 Kostyumlarni o‘lchash xonasi (kostyumernaya) 18
17 Sanitar tugunlar, dushlar 9x2 = 18
“B” bo‘yicha jami: 102 m2
V. To‘garaklar majmuasi (kompleksi): (m2)
18 Ochiq holatdagi kutubxona bilan birgalikda elektron kutubxona 60
19 Qiroatxona 36
20 Kitob berish joyi (ochik) 9
21 Bolalar uchun o‘qish xonasi 15
22 Raqs zali 72
23 To‘garak xonalari (36 + 18)x6 = 324
24 Administrator xonasi 18
25 Sanitar tugunlar 9 + 9 = 18
“V” bo‘yicha jami: 552 m2
G. Xizmat ko‘rsatish – xo‘jalik majmuasi (kompleksi):
27 Bosh administrator xonasi 18
28 Hisob – kitob xonasi 18
29 Xo‘jalik xonasi 18
30 Orastalik – tozalik anjomlarini saqlaydigan xona 9
31 Sanitar tugunlar 4,5x2 = 9
32 Slesar – yog‘och ustaxonasi 36
“V” bo‘yicha (30 – 31 - punktlarsiz) jami: 126
Kinoteatrlar tomosha ko'rsatuvchi binolam ing eng ommaviylashgan turidir. K o ‘p filmlar eni 35 mm bo‘lgan, kadr tom onlari «klassik» nisbatdagi (1:1,37) oddiy tasm ada va 1:2,35 nisbatdagi keng ekranli tasmalarda namoyish etiladi.
M e’yoriy (normativ) hujjatlarda kinoteatrlaming quyidagi asosiy tiplari qayd etiladi: - bir zalli — 150, 200, 30, 500, 800 o'rinli; - ikki zalli - 2 0 0 *3 0 0 , 3 0 0 * 5 0 0 , 5 0 0 *8 0 0 o'rinli; - uch va to'rt zalli - 100*200*300(500), 100*200 * 200*300(500) o'rinli; - bolalar uchun — 300 va 500 o'rinli 2 0 0 *3 0 0 , 3 0 0 * 5 0 0 o'rinli, klub xonalari bilan birga 150 va 200 o'rinli (qishloq joylari uchun); - kafe (50 o'rinli) va klub xonalari bilan birlashgan 2 0 0 *3 0 0 o'rinli, 100 o'rinli kafesi bilan 3 0 0 *5 0 0 o'rinli; - yozgi yopiq — 500 va 800 o'rinli; - yozgi ochiq (kino m aydoncha) — 500, 800, 1200 o'rinli; - kombinatsiyali: 300 o'rinli 500 o'rinli kino maydonchasi bilan; - 500 o'rinli 800 o'rinli kino maydonchasi bilan, normalarda universal holda ishlatiladigan (kino, konsert va anjumanlar o'tkaziladigan) va individual holda loyihalanadigan, katta sig'imga ega bo'lgan zalli kinoteatrlar ham ko'zda tutilgan.
T e a trla r - eng qadimiy jamoat binolari bo'lib, antik ochiq teatrlar, uyg'onish davrida paydo bo'lgan chuqur sahnali teatrlar, xalq teatrlarining turli shakllari zamonaviy spektakllarni ko'rsatish uchun manba bo'lib xizmat qilgan
T eatr binosini ikki kompleksga bo'lingan x o ­ nalar tashkil etadi. Biri - nam oyish kompleksi bo'lib, undan sahna harakatlari ustida ish olib boriladi va spektakl nam oyish etiladi. Ikkinchisi — tom oshabin kompleksi bo'lib. undaa teatrga kelgan tom oshabinlar kutib olinadi, joylashtiriladi va ularga tegishli xizm at ko'rsatiladi. Teali o'yinlari ijro etiladigan sahna nam oyish kom pleksining, to m o ­ shabin zali esa tomoshabin kompleksining o'zagini (yadrosini) tashkil etadi. T om osh a turi va uni idrok qilish usuli teatr binosining turini, to m o ­ shabin zali va sahna qanday tashkil etilganligini h am d a ular orasidagi bog'liqlik qanday bo'lishi kerakligini belgilaydi
O dam lar o 'z dam olish vaqtlarini fayzli o ‘tkazish uchun um um iy qiziqish asosida yig'iladigan m uassasalar klublar deyiladi.
Klublarlarni besh tipga bolish tavsiya qilinadi: - 1 5 0 -4 0 0 o'rinli qishloq klubi (ishchi posyolkalari hududlarida qurish m o'ljallangan); - 3 0 0 - 7 0 0 o'rinli qishloq m adaniyat uyi (qishloq m arkazlari ishchilar posyolkalarining m arkaziy turar joy hududlarida qurish m o'ljallangan); - 5 0 0 - 8 0 0 o 'rin li tu m an m ad an iyat uyi (tu m an larn in g m a’muriy markazlarida qurish m o'ljallangan); - 3 0 0 —7 0 0 o'rin li sh ahar klubi (shaharlarning tu rar jo y hududlarida qurish m o'ljallangan); - 5 0 0 - 1 0 0 0 o'rinli shahar m adaniyat uyi (shaharlarning jam oat m arkazlarida qurish m o'ljallangan). Klub xonalari quyidagi guruhlarga bo'linadi: A — tom oshabin qism i xonalari; В — klub qism ining xon alari; D - yordam chi va m a ’m uriy-xo'jalik xonalari. Mahalliy sh art-sh aroitlar talab etsa va shunga yarasha texnik-iqtisodiy asos mavjud bo'lsa, klub binolarida raqs-musiqa maktablari, muzey va klub jihozlarini prokatga berish bazalarini joylashtirish m um kin.
K o'rgazm a binolari va komplekslarining asosiy maqsadi aholining turli m ehnat faoliyatlari halq xo'jaligi, texnikasi va m adaniyatidagi erishgan yutuqlarini nam oyish etish va targ'ib qilishdir.
K o ‘rgazm a binosini loyihalash prinsiplari. K o 'rg azm a pavilyonlarining strukturasi muzey binosidagi singari xonalardan tashkil topadi, y a ’ni tomoshabinlarga xizm at qiluvchi xonalar, ko‘rgazm a qo'yiladigan xonalar, m a ’m uriy xonalardan iborat. Vestibyul guruhiga quyidagilar kiradi: garderob, (b a’zi hollarda ekskursiya byurosi), axborot m arkazi, hojatxonalar. U n d a vestibyul yaqinidagi dam olish joylari va bufetlar (restoran ) joylashtiriladi. Madaniy-oqartuv ishlari uchun xizmat qiluvchi binolarga kino va m a'ruza zali, k o‘p hollarda alohida blokda m ustaqil kirib-chiqish im koniyati yaratilib loyihalanadi.
Sirklar katta shaharlar uchun loyihalashtiriladi. U lar shakli va sulueti bilan ajralib turuvchi betakror jamoat binolari tarkibiga kiradi.
K om p ozitsiya jihatidan sirklarni shartli ravishda ikkita asosiy tipga bo'lish m um kin: birinchi tipi tom oshabin qismiga xos bo'lib, tom oshabin qismi va unga biriktirilgan ishlab chiqarish qism laridan tashkil topadi. K om pozitsion jihatdan ham m a tom on lam a bir xil idrok qiluvchi sirklar ikkinchi tipga xos bo'lib, asosan shahar m aydonlari va xiyobonlarining m arkazlariga joylashtiriladi. Yuqori qiya holda ko'tarilib boruvchi tom oshabinlar qatorlaridan ib orat bo'lgan am fiteatr m anejning gir atrofini o 'rab turadi. A m fiteatm in g qiyaligi h ar bir tom oshabinning m anejni bem alol kuzata olish im konini hisobga olgan holda belgilanadi.
Muzeylar keng xalq ommasini madaniyat va san’at sohasida mafkuraviy va axloqiy jihatdan tarbiyalashga xizmat qiladigan madaniy-oq artuv muassasalaridir. Zamonaviy muzey, bu — moddiy va ma’naviy-oq artuv muassasalari bo'lib, moddiy va ma’naviy madaniyat yodgorliklarini ko'rgazm aga qo'yadigan va saqlaydigan joy, doimiy ravishda rivojlanib boruvchi ilmiy izlanish markazidir. Funksiyasi jihatidan muzeylar quyidagi turlarga boLinadi: o'lkashunoslik, badiiy, xalq hunarm andchiligi, tarixiy, harbiy-tarixiy, yodgorlik (m e ­ m orial) va fanning turli bo'lim lari b o'yich a: geologiya, p aletologiya, z o o - logiya va h.k. M uzeylar kattaligiga qarab quyidagilarga bo'linadi: — kichik m uzeylar — m aydoni 30 dan 10 ming m 3 g ach a; — o 'rta m uzeylar - m aydoni 80 dan 30 ming m 3 gach a; — katta m uzeylar - m aydoni 3 00 dan 80 ming m 3 gach a. M uzey binosini loyihalash asosi quyidagilardan: shunday struktura y a ­ ratish kerakki, bunda xonalam ing o'rtasida bo'lgan aloqalar va ularni jo y ­ lashtirish, m uzey komplekslarini o 'n g 'ay holatda tanishtirish, ularni o 'rg atish kolleksiyalarini to'plash, saralash yo'llarini bilishdan iborat

• Odatda madaniy va ma’rifiy markaz binolari axoli o‘ratasida keng miqyosida madaniy-ma’rifiy ishlarni olib borish uchun mo‘ljallanadi. Shu bilan birga aholining barcha tabaqalarini birlashtiruvchi, bir biriga yaqinlashtiruvchiahamiyatga ega bo‘lishligi uchun ham kishlok va shahar aholi markazlarida asosiy bino bo‘lib dominant vazifasini ham bajaradi.
• O‘rganilgan normativ hujjatlarga asosan madaniy va ma’rifiy markazlar o‘zining joylashishiga va sig‘imiga qarab quyidagi tipga bo‘linadi: