Namangan muhandislik pedagogika isntituti "menejment" kafedrasi ismatov r. O., Ahmedov o. T

 
4.5. Kompaniyaning raqobat pozitsiyasi qay darajada mustahkam? 
 
Kompaniyaning raqobatga bardoshliligini aniqlash uchun qiymatlar zanjiridan 
foydalanish yetarli emas. Kompaniyaning raqobatchilik kuchi va pozitsiyasi chuqurroq 
tahlil qilinishi lozim. Buning uchun quyidagilar aniqlanadi
29
: 
-
xozirgi vaqtda kompaniya o’zining raqobat pozitsiyasini qanchalik qattiq 
ushlab turibdi; 
-
amaldagi strategiya saqlanib qolsa kompaniya raqobat pozitsiyasining 
mustaxkamlanish va zaiflashish istiqboli qanday; 
-
asosiy raqiblar ichida kompaniya qanday o’ringa ega; 
-
xozirgi vaqtda kompaniya asosiy raqiblardan ustunmi yoki orqadami; 
-
tarmoqning xarakatlantiruvchi kuchlari, raqobat bosimlari, raqobatchilarning 
kutilayotgan qadamlaridan kelib chiqib kompaniya o’zining pozitsiyasini ximoya qila 
oladimi; 
Bu savollarga javob topish uchun quyidagilarni bajarish lozim: 
1-qadam - tarmoqdagi muvaffaqiyatning kalit omillari ro’yxati to’ziladi; 
2-qadam - xar bir ko’rsatkich bo’yicha kompaniya va uning raqiblariga baho 
beriladi; 
3-qadam - raqiblarning kuchli tomonlariga berilgan baho umumlashtiriladi; 
4- qadam - raqiblarning raqobatda ustunlik yoki zaif jixatlari xaqida xulosa 
chiqariladi; 
4.6. Kompaniya qanday strategik muammolarga to’qnash keladi? 
 
Yuqoridagi tahlil natijasini o’rganib, menejerlar nimaga etibor berish kerakligini 
aniqlashlari lozim. Kompaniyaning zaif joyini topa bilish, ana shu zaifliklarni bartaraf 
qilish choralarini ishlab chiqish menejerlarning asosiy vazifasiga aylanadi. Ushbu 
vazifani muvaffaqiyatli bajarish uchun menejerlar quyidagi savollarga javob topishlari 
lozim: 
1)tarmoqdagi xarakatlantiruvchi kuchlarni xisobga olganda Korxonaning 
bugungi strategiyasi ma’qulmi; 
2)Korxonaning amaldagi strategiyasi tarmoqning kelajakdagi muvaffaqiyatning 
kalit omillariga mos keladimi; 
3) tarmoqdagi 5 ta raqobat kuchlaridan amaldagi strategiya yaxshi ximoya 
qiladimi; 
4) qanday vaziyatlarda bugungi strategiya kompaniyani tashqi xavflar va ichki 
zaifliklardan ximoya qila olmaydi; 
29
Strategic Management concepts and cases. Arthur A. Thompson. Jr. A.J Strikland. p.164
58

---

5) bir yoki bir nechta raqiblarning xujumi kompaniyaga zarar yetkaza oladimi, 
agar yetkaza olsa qanday zarar yetkaza oladi; 
6) kompaniya raqobat ustunligiga egami yoki u raqobatchilikdagi kamchiliklarni 
tugatish uchun yanayam ko’proq ishlashi kerakmi; 
7) bugungi strategiyaning kuchli va zaif tomonlari nimalardan iborat; 
8) kompaniyaning raqobat pozitsiyasini kuchaytirish uchun qo’shimcha choralar 
ko’rish lozimmi; 
Ushbu savollarning javoblari kompaniya amaldagi strategiyasini davom 
ettirgani ma’qulmi yoki strategiyani tubdan o’zgartirish lozimmi degan savolga javob 
beradi.
Vaziyat tahlilining sunggi bosqichida kompaniyaning ish rejasini tashkil qiluvchi 
barcha muxim strategik yondashuvlar aniqlanadi. U bajarilgan vaziyat taxhliliga 
tayanishi va quyidagi savollarga javob berishi kerak: 
- mavjud strategiya tarmoqdagi xarakatlantiruvchi kuchlarga mosmi? 
- mavjud strategiya tarmoqning kelgusidagi muvaffaqiyat omillari bilan 
qanchalik kuchli bog’liq? 
- mavjud strategiya xozir va ilgari emas, kelgusidagi beshta raqobat kuchidan 
qanchalik yaxshi ximoyalangan? 
- mavjud strategiya kompaniyani ichki xatarlar va tashqi zaifliklardan ximoyalay 
oladimi? 
- kompaniya bir yoki bir nechta raqiblarning xujumlaridan xavfsirashi kerakmi? 
- kompaniyaning qiymat pozitsiyasini yaxshilash, ijobiy imkoniyatlarni 
ko’paytirish yoki uning raqobatli pozitsiyasini yaxshilash uchun qo’shimcha chora-
tadbirlarni amalga oshirish kerakmi?