Namangan muhandislik-pedagogika instituti


Muvozanatni  siljitish  omillari



Download 1,09 Mb.
Pdf ko'rish
bet54/89
Sana05.08.2021
Hajmi1,09 Mb.
#138832
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   89
Bog'liq
umumiy va noorganik kimyo (1)

Muvozanatni  siljitish  omillari.  Agar  reaksiya  sharoiti  o’zgartirilsa,  sistema  muvozanat  holatidan  chiqadi, 

ya’ni  to’g’ri  va  teskari  jarayonlarda  bir  xil  o’zgarish  bo’lmaydi.  Muvozanatning  buzilishiga  reaksiyaga  kirishuvchi 

moddalardan birining konsentratsiyasini o’zgarishi, bosim va haroratning o’zgarishi sabab bo’ladi. Har bir omil ta’sirini 

alohida ko’rib chiqamiz: 



Konsentratsiyaning  ta’siri.  Muvozanatda  ishtirok  etayotgan  moddalardan  birining  konsentratsiyasi  oshirilsa, 

muvozanat  shu  moddani  kamayishi  tomonga  siljiydi;  agar  moddalardan  birining  konsentratsiyasi  kamaytirilsa,  mu-

vozanat shu moddaning hosil bo’lishi tomonga siljiydi. Masalan: 

CO

2



 + H

 CO + H



2

tenglama  bilan  ifodalanadigan  muvozanatdagi  sistemaga  CO



2

  qo’shimcha  qo’shilsa,  sistema  CO

2

  konsentratsiyasini 



kamaytirishga intiladi, ya’ni muvozanat o’ng tomonga siljiydi. Aksincha, agar CO

2

 ning miqdorini kamaytirsak, sistema 



uni ko’paytirishga intiladi, ya’ni muvozanat chap tomonga siljiydi. 

  

Haroratning ta’siri. Harorat ko’tarilganda muvozanat endotermik reaksiya tomon, harorat pasaysa, muvozanat 

ekzotermik  reaksiya  yo’nalishi  tomonga  siljiydi.  Masalan,  ammiak  sintezida  to’g’ri  reaksiya  ekzotermik  va  teskari 

reaksiya endotermik hisoblanadi: 

N

2



 + 3H

 2NH



3

 + 92,4 kj 

Berilgan reaksiyada kimyoviy muvozanat harorat oshirilganda ammiakning parchalanishi tomonga, harorat pa-

saytirilganda esa ammiak hosil bo’lishi tomonga siljiydi. 



Bosimning ta’siri. Gaz moddalar ishtirok etadigan va umuman hajmi o’zgaradigan muvozanatdagi sistemalarda 

kimyoviy muvozanat bosim o’zgarishi bilan siljiydi. Muvozanatdagi: 

2NO + O

 2NO



2

 

Sistemada bosim orttirilsa, muvozanat o’ng tomonga, ya’ni kam sondagi gaz molekulalari hosil bo’lish tomo-



niga siljiydi; bosim kamaytirilsa, aksincha, muvozanat chap tomonga siljiydi. Agar reaksiya paytida gaz molekulalarning 

soni o’zgarmay qolsa, bunday sistemalarning muvozanati bosim ta’sirida o’zgarmay qoladi. Masalan: 

 

H

2



 + J

 2HJ 



 

Sistemaning muvozanatiga bosim ta’sir etmaydi. Kimyoviy muvozanatni siljishini 1884 yilda fransuz olimi Le-

Shatele tomonidan yaratilgan prinsip asosida tushuntiriladi va bu prinsip quyidagicha ta’riflanadi. 


Download 1,09 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   89




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish