Namangan davlat

Ma’ruza mashg’ulotlari mavzulari
Ajratigan soat
1	Ijrochilik mahorati asoslari fanining nazariy mashg’ulotlari mazmuni	2
2	Qadimda musiqa san’ati	2
3	Arxeologik qazilmalar va yozma manbalarda aks ettirilgan musiqiy cholg’ular (ko’rinishi, turlari, o’tagan vazifalari).	2
4	Musiqiy cholg’ularni xalq maishiy turmushida qo’llanilishi	2
5	Ijrochilik mahorati asoslari san’atini tarixiy ahamiyati	2
6	Cholg’ularda ijrichilik ahamiyati	2
7	Kasbiy sozandalik qatlamining vujudga kelishi	2
8	Musiqiy sozlar o’rta asr miniatyura va risolalarida	2
9	Musiqiy cholg’ularni tasniflash tizimi	2
10	Milliy cholg’ularni takomillashtirilishi	2
11	Yangi davr ijrochiligining ikki yo’nalishi	2
12	Ijrochilik mahorati asoslari malakalarini shakllantirish	2
13	Ijrochilik mahorati asoslari xususiyatlari	2
14	Xonandalik mahorati asoslari	2
15	Maqom asoslari	2
16	An’anaviy xonandalik asoslari	2
17	Vokal-xor malakalari Bastakorlik ijodiyoti	2
18	Estrada xonnadaligi asosalari Xalq musiqa an’analari	2
Jami		36

2.1, Seminar mashg’ulotlarning mavzulari, mazmuni va ularga ajratilgan soat.

2-semestr

2.1, Nazariy mashg’ulotlarning mavzulari, mazmuni va ularga ajratilgan soat.

2-semestr

№	mashg’ulotlari mavzulari	Ajratigan soat
1	Ijrochilik mahorati asoslari fanining nazariy mashg’ulotlari mazmuni	2
2	Qadimda musiqa san’ati	2
3	Arxeologik qazilmalar va yozma manbalarda aks ettirilgan musiqiy cholg’ular (ko’rinishi, turlari, o’tagan vazifalari).	2
4	Musiqiy cholg’ularni xalq maishiy turmushida qo’llanilishi	2
5	Ijrochilik mahorati asoslari san’atini tarixiy ahamiyati	2
6	Cholg’ularda ijrichilik ahamiyati	2
7	Kasbiy sozandalik qatlamining vujudga kelishi	2
8	Musiqiy sozlar o’rta asr miniatyura va risolalarida	2
9	Musiqiy cholg’ularni tasniflash tizimi	2
10	Milliy cholg’ularni takomillashtirilishi	2
11	Yangi davr ijrochiligining ikki yo’nalishi	2
12	Ijrochilik mahorati asoslari malakalarini shakllantirish	2
13	Ijrochilik mahorati asoslari xususiyatlari	2
14	Xonandalik mahorati asoslari	2
15	Maqom asoslari	2
16	An’anaviy xonandalik asoslari	2
17	Bastakorlik ijodiyoti	2
18	Estrada xonnadaligi asosalari Xalq musiqa an’analari	2
Jami		36

VI. Mustaqil ta’limni tashkil etishning shakli va mazmuni hamda tavsiya etiladigan mustaqil ta’lim mavzulari
Mustaqil ta’limni tashkil etishda mazkur fanning xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish mumkin:

- darslik, o’quv qo’llanma, maxsus yoki ilmiy adabiyotlar (monografiyalar, maqolalar) bo’yicha fanlar boblari va mavzularini o’rganish;

- tarqatma materiallar bo’yicha ma’ruzalar qismini o’zlashtirish;

- avtomatlashtirilgan o’rgatuvchi nazorat qiluvchi tizimlar bilan ishlash;

- yangi musiqiy texnik vositalar va texnologiyalarni o’rganish;

- talabaning ilmiy tekshirish (ijodiy) ishlarini (TITI) bajarish bilan bog’liq bo’lgan fanlar bo’limlari yoki mavzularini chuqur o’rganish;

- faol o’qitish uslubidan foydalaniladigan o’quv mashg’ulotlari (ishbilar o’yinlar, diskussiyalar, seminarlar, kollokviumlar va b.).

Mustaqil ta’limni tashkil etishning mazmuni axborot-ta’lim resurslaridan, ta’lim muassasasida mavjud kutubxona, fonoteka va videoteka jamg’armasidan, repetitoriylardan, o’quv laboratoriyalari, ovoz yozuvi studiyalari, teleradiokompaniya kanallari va kontsert zallaridan unumli foydalanishdan, bajarilgan ishlarning tahlilini bayon etishdan iboratdir. Mazkur fanning xususiyatlaridan kelib chiqib kasbiy mahoratni rivojlantirish va takomillashtirishga qaratilgan vazifalarni maqsadli amalga oshirish ham nazarda tutiladi:

Forobiy, ibn Sino, Xorazmiy, Beruniy, Urmaviy, Sheroziy va b. asarlarida musiqa san’ati, fani va pedagogikasi.

O’rta asrlarning mashhur musiqachilari va ularningmusiqa ta’limi va pedagogikasi rivojiga qo’shgan hissalari. Kavkabiy, Darvesh Ali va b.

Musiqiy san’at, o’zbek professional musiqasi og’zakai an’analarining shakllanishi, xalq musiqiy ijodi, saroy musiqasi.

Ustoz – shogird maktadlarida musiqachini o’qitish sistemasi.

Buyuk o’zbek musiqachilari: domla Halim Ibodov, A.Abdurasulov, mulla TO’ychi Toshmuxamedov, Usta Olim Komilov, To’xtasin Jalilov, Yunus Rajabiy va b. ningmusiqa san’ati va musiqa ta’limi rivojiga hissasi.

XX asrning 20 – yillaridan 80- yillarigacha davrda O’zbekistonda musiqa pedagogikasi va musiqiy ta’limning rivojlanishi

Umuminsoniy, milliy ma’naviy va madaniy qadriyatlar O’zbekistonda zamonaviy musiqa pedagogikasininig yetakchi tamoyillari sifatida.

YuNESKO, xalqaro tashkilotlarning musiqiy tarbiya va ta’lim sohasiga oid faoliyati.

Mustaqil o’rganish uchun tavsiya qilinadigan mavzular:

1. 
   Eramizdan oldingi IV asrda Markaziy Osiyoda musiqa san'atining rivojlanishi.
   
2. 
   IX – XII asrlarda musiqa pedagogikasining rivojlanishi.
   
3. 
   Temuriylar davri madaniyatida musiqa va pedagogika.
   
4. 
   Jomiy va Navoiy ijodida musiqa.
   
5. 
   XX asr oxiri va XXI asr boshlarida musiqa ta'limi rivojiga hissa qo’shgan olimlar.
   
6. 
   XI – XV asrlarda musiqa madaniyati va ma'naviyat rivojiga hissa qo’shgan olimlar asarlari.
   
7. 
   Buyuk mutafakkir Forobiyning musiqa pedagogikasining shakllanishidagi o’rni.
   
8. 
   XVI asrdan XIX asrning 1 – yarmigacha o’zbek halqining madaniyati rivojlanishi.
   
9. 
   XIX asr oxiri XX asr boshlarida Turkistonda musiqa pedagogikasi.
   
10. 
    Navoiy – musiqashunos. Uning milliy musiqa san'ati rivojlanishiga qarashlari.
    
11. 
    XX asrning 20 – 80- yillarida O’zbekistonda musiqiy ta'lim va tarbiya.
    
12. 
    Yunus Rajabiyning hayoti va faoliyati, musiqa ta'limi rivojlanishidagi hissasi.
    

Ijrochilik mahorati asoslari fanidan oraliq nazorat savollari

1.Ijrochilik mahorati asoslari fanining nazariy mashg’ulotlari mazmuni

2.Qadimda musiqa san’ati

3.Arxeologik qazilmalar va yozma manbalarda aks ettirilgan musiqiy cholg’ular

4.Musiqiy cholg’ularni xalq maishiy turmushida qo’llanilishi

5.Ijrochilik mahorati asoslari san’atini tarixiy ahamiyati

6.Cholg’ularda ijrichilik ahamiyati

7.Kasbiy sozandalik qatlamining vujudga kelishi

8. Musiqiy sozlar o’rta asr miniatyura va risolalarida

9. Ud cholg’usi haqida

10. Musiqiy cholg’ularni tasniflash tizimi

Dasturning informatsion-uslubiy ta’minoti

Mazkur fanni o’qitish jarayonida ta’limning zamonaviy metodlari, pedagogik va axborot-kommunikasiya texnologiyalari qo’llanilishi nazarda tutilgan:

• 
  ma’ruza darslarida zamonaviy kompyuter texnologiyalari yordamida prezentasion va elektron-didaktik texnologiyalaridan;
  
• 
  amaliy mashgulotlarida zamonaviy pedagogik texnologiyalaridan- aqliy hujum, klaster va keys stadi kabi usul va texnologiyalardan keng foydalaniladi.
  

Didaktik vositalar

Jihozlar va uskunalar, moslamalar: elektron doska - Hitachi, LCD-monitor, elektron ko‘rsatgich (ukazka).

video-audio uskunalar: video va audiomagnitofon, mikrofon, kolonkalar.

kompyuter va multimediali vositalar: kompyuter, Dell tipidagi proyektor, DVD-diskovod, Web-kamera, video-ko‘z (glazok).

8. 
   Baholash mezonlari
   

“Ijrochilik mahorati asoslari”
fanidan talabalar bilimini baholash mezoni

Ushbu talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi O‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirining 2021-2022 yil 9 avgustdagi 19-2021-2022-sonli “Oliy ta’lim muassasalarida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi buyrug‘i hamda shu buyruqqa asosan ishlab chiqilgan, Namangan davlat universitetining 2021-2022 yil 10-oktyabrdagi 3-sonli Kengashida muhokama qilingan va ma’qullangan Namangan davlat universitetida talabalar bilimini nazorat qilish va baholash tizimi bo‘yicha YO‘RIQNOMA asosida ishlab chiqildi.

Fan o‘qituvchisi tomonidan birinchi mashg‘ulotda Yo‘riqnoma talablari hamda nazorat turlari, soni, shakli va talabalar bilimini baholash mezonlari bilan tanishtiriladi.

Nazorat turlari:

Talabalar bilimini nazorat qilish oraliq va yakuniy nazorat turlarini o‘tkazish orqali amalga oshiriladi.

Oraliq nazorat semestr davomida ishchi fan dasturining tegishli bo‘limi tugagandan keyin talabaning bilim va amaliy ko‘nikmalarini baholash maqsadida o‘quv mashg‘ulotlari davomida hamda mashg‘ulotlardan keyin o‘tkaziladi.

Talabalar mashg‘ulotlardagi faolligi fan o‘qituvchisi tomonidan baholab boriladi. Seminar mashg‘ulotlarida talabalar ishchi fan dasturida belgilangan mavzularning kamida 50 foizini o’zlashtirishlari va baholanishlari shart. Talabalarning mashg‘ulotlarda olgan baholari barchasi qo‘shiladi va olinishi shart bo‘lgan baholar soniga bo‘lgan holda o‘rtacha baho keltirib chiqariladi.

Mashg‘ulotlar jarayonida talabalar mustaqil ta’limiga alohida e’tibor qaratiladi. Bunda talaba belgilangan TBBM asosida baholab boriladi.

Oraliq nazorat fan o‘qituvchilari tomonidan ishlab chiqilgan va kafedra mudiri tomonidan tasdiqlangan test shaklida semestr davomida bir marta o‘tkaziladi. Test TBBM asosida baholanadi.

Talabani yakuniy nazoratga kiritilishi o‘quv mashg‘ulotlari (seminar mashg‘ulotlari, mustaqil ta’lim, ma’ruza mashg‘ulotlari yakunida olinadigan oraliq nazoratning test shakli)da olgan ballari asosida amalga oshiriladi. Bunda talabaning olgan barcha baholari umumlashtiriladi va o‘rtacha baho keltirib chiqariladi.

Talabaning yakuniy nazorat turigacha bo‘lgan o‘rtacha bahosi quyidagicha aniqlanadi:

O‘B =
bu yerda: O‘B- semestrda talabalarning olgan o‘rtacha bahosi;

MO‘B – mashg‘ulotlarda to‘plagan o‘rtacha bahosi;

MTB – mustaqil ta’limdan olgan bahosi;

ONB – oraliq nazorat turining test shaklida olgan bahosi.

3 – mashg‘ulotlar, mustaqil ta’lim va oraliq nazorat shakllari

Agar talabaning o‘rtacha bahosi 3 bahoga yetmasa yakuniy nazoratga kiritilmaydi.

Yakuniy nazorat turi semestr yakunida talabaning nazariy bilim va amaliy ko‘nikmalarini o‘zlashtirish darajasini aniqlash maqsadida o‘tkaziladi.

Yakuniy nazorat turini o‘tkazish shakli Musiqa ta’limi kafedrasi tomonidan belgilanadi va ishlab chiqish uchun fakul’tet dekaniga taqdim etiladi. Nazorat turlari bo‘yicha materiallar 6 oy mobaynida saqlanadi.

Talabalar bilimini baholash mezoni (TBBM):

Baho	Talabalarning bilim darajasi
5 – “A’lo”	Talaba mustaqil xulosa va qaror qabul qiladi, ijodiy fikrlay oladi, mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilgandayu
4 – “Yaxshi”	Talaba mustaqil mushohada yuritadi, olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda.
3 – “Qoniqarli”	Talaba olgan bilimini amalda qo‘llay oladi, fanning (mavzuning) mohiyatni tushunadi, biladi, ifodalay oladi, aytib beradi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega deb topilganda.
2 – “Qoniqarsiz”	Talaba fan dasturini o‘zlashtirmagan, fanning (mavzuning) mohiyatini tushunmaydi hamda fan (mavzu) bo‘yicha tasavvurga ega emas deb topilganda.

Talabala bilimini baholash:

Talabalar bilimini baholash 5 baholik tizimda amalga oshiriladi. Bunda 5, 4 va 3 baholar nazorat turlariga kirish yoki talabalaga stipendiya tayinlash va kursdan-kursga ko‘chirish uchun asos bo‘lsa, 0, 1 va 2 baholar nazorat turlariga kirish uchun yetarli bo‘lmaydi va belgilangan muddatlarda talaba fandan qayta topshira olmasa akademik qarzdor hisoblanadi.

Oraliq nazorat turini o‘tkazish va mazkur nazorat turi bo‘yicha talabaning bilimini baholash tegishli fan bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlarini olib borgan professor-o‘qituvchi tomonidan amalga oshiriladi. Oraliq nazorat ballari yakuniy nazorat o‘tkaziladigan muddatdan kamida bir hafta muddatda umumlashtirilishi va talabalarga fan o‘qituvchisi tomonidan yetkazilishi shart.

Yakuniy nazorat turini o‘tkazish va mazkur nazorat turi bo‘yicha talabaning bilimini baholash o‘quv mashg‘ulotlarini olib bormagan professor-o‘qituvchi tomonidan yoki markazlashgan holda axborot kommunikasiya texnologiyalarini qo‘llagan holda amalga oshirilishi mumkin. Kafedra mudiri yillik yuklamadagi fanlar bo‘yicha yukuniy nazoratlarni o‘tkazadigan professor-o‘qituvchilar ro‘yxatini shakllantiradi va ro‘yxatni fakultet dekaniga tasdiqlatadi. Agar belgilangan fan bo‘yicha mashg‘ulot o‘tgan professor-o‘qituvchi(lar)dan boshqa fan bo‘yicha mutaxassis bo‘lmagan hollarda, tegishli kafedra mudiri o‘quv yilining boshida fakultet dekaniga mutaxassis bilan ta’minlash yuzasidan yozma murojaat qiladi. Ushbu holatlarda fakultet dekani mutaxassis yetishmaydigan fan(lar) bo‘yicha mutaxassis topish uchun bevosita mas’ul hisoblanadi.

Tegishli fan bo‘yicha o‘quv mashg‘ulotlarini olib borgan professor-o‘qituvchi yakuniy nazorat turini o‘tkazishda ishtirok etmaydi.

Talaba tegishli fan bo‘yicha yakuniy nazorat turi o‘tkaziladigan muddatga qadar oraliq nazorat turini topshirgan bo‘lishlari shart.

Oraliq nazorat turini topshirmagan, shuningdek ushbu nazorat turi bo‘yicha “2” (qoniqarsiz) baho bilan baholangan talaba yakuniy nazorat turiga kiritilmaydi.

Yakuniy nazorat turiga kirmagan yoki kiritilmagan, shuningdek ushbu nazorat turi bo‘yicha “2” (qoniqarsiz) baho bilan baholangan talaba akademik qarzdor hisoblanadi.

Talaba uzrli sabablarga ko‘ra oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turiga kirmagan taqdirda ushbu talabaga tegishli nazorat turini qayta topshirishga fakultet dekanining farmoyishi asosida ruxsat beriladi.

Talabaga oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini qayta topshirish uchun berilgan muddat davomida talaba tomonidan qayta topshirishlar soni 2 martadan ko‘p bo‘lmasligi kerak.

Talaba oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini birinchi marta qayta topshirishdan o‘ta olmagan takdirda, fakultet dekani tomonidan komissiya tuziladi. Komissiya tarkibi tegishli fan bo‘yicha professor-o‘qituvchi va soha mutaxassislari orasidan shakllantiriladi.

Ikkinchi marta oraliq va (yoki) yakuniy nazorat turini o‘tkazish va talabani baholash mazkur komissiya tomonidan amalga oshiriladi.

Baholash natijasidan norozi bo‘lgan talabalar fakultet dekani tomonidan tashkil etiladigan Apellyasiya komissiyasiga apellyasiya berish huquqiga ega.

Apellyasiya komissiyasi tarkibiga talabani baholashda ishtirok etmagan tegishli fan professor-o‘qituvchilari orasidan komissiya raisi va kamida to‘rt nafar a’zo kiritiladi.

Talaba baholash natijasidan norozi bo‘lgan taqdirda, baholash natijasi e’lon qilingan vaqtdan boshlab 24 soat davomida apellyasiya berishi mumkin. Talaba tomonidan berilgan apellyasiya Apellyasiya komissiyasi tomonidan 2 kun ichida ko‘rib chiqilishi lozim.

Talabaning apellyasiyasini ko‘rib chiqishda talaba ishtirok etish huquqiga ega.

Apellyasiya komissiyasi talabaning apellyasiyasini ko‘rib chiqib, uning natijasi bo‘yicha tegishli qaror qabul qiladi. Qarorda talabaning tegishli fanni o‘zlashtirgani yoki o‘zlashtira olmagani ko‘rsatiladi. Apellyasiya komissiyasi tegishli qarorni fakultet dekani va talabaga yetkazilishini ta’minlaydi.

Baholash natijalarini qayd etish:

Talabalar bilimini baholash o‘quv mashg‘ulotlarini olib boruvchi o‘qituvchi tomonidan Talabalarning fanlarni o‘zlashtirishini hisobga olish jurnalida qayd etib boriladi.

Professor-o‘qituvchi qo‘shimcha ravishda talabalar bilimini baholashni elektron tizimda ham yuritishi mumkin.

Nazorat turi bo‘yicha talabaning bilimi “3” (qoniqarli) yoki “4” (yaxshi) yoxud “5” (a’lo) baho bilan baholanganda, nazorat turini qayta topshirishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Talaba nazorat turi o‘tkazilgan vaqtda uzrli sabablarsiz qatnashmagan hollarda Jurnalga “0” belgisi yozib qo‘yiladi. Agar talaba sababsiz yoki uzrli sabab bilan mashg‘ulotlarga qatnashmasa, unga yo‘q (y yoki nb) qo‘yiladi. Uzrli sabablarga kasallik, uylanish va turmushga chiqish, yaqinlarini olamdan o‘tishi, boshqa joylarga rejalashtirilgan safar va shunga o‘xshash omillar kiritiladi.

Yakuniy nazorat turi bo‘yicha talabaning bilimi “2” (qoniqarsiz) baho bilan baholangan yoki Jurnalga “0” belgisi yozib qo‘yilgan hollarda ushbu baho yoki belgi talabaning Baholash daftariga yozilmaydi.

VII. Foydalaniladigan adabiyotlar ro‘yxati

Asosiy adabiyotlar:

1. 
   Larri Star & Christopher Waterman.American popular music. Oxford Universite Press. Inc. 2007.
   
2. 
   Mishael Pilhofer and Holly Day “Music Theory for dummies” Indiana USA 2007. Wiley Publishing Inc.
   
3. 
   James Tackett. “Fundamentals of church music Theory” Austin Christian Akappella Musik. Abilene Christian University. 2009.
   
4. 
   Т.Вызго. Музыкальные инструменты Средней Азии. М-1980.
   
5. 
   О.Матёқубов. Мақомот. Т., 2004.
   
6. 
   Хакимов Н.Г. Музыкальная культура таджиков (древнейшая, древняя, раннесредневековая история). Книга ИИ. Худжант, 2004.
   
7. 
   Вызго Т.С. Кароматов Ф.М и др. История музыки в изображениях. Т. ИХ. «Средняя Азия».В-92 №831.
   
8. 
   Х.Хамидов Марказий Осиё халқларининг илк ўрта асрлар санъати тарихидан. Т 1995.
   
9. 
   И.А.Ражабов. К истокам профессиональной музыкальной жизни народов Среднего Востока.// Традиции музыкальных культур народов Ближнего, Среднего Востока и современность. М-1987.
   

Qo’shimcha adabiyotlar:

1. Ш.М.Мирзиёев Танқидий таҳлил, қатъий тартиб интизом ва шахсий жавобгарлик ҳар бир раҳбар фаолиятининг кундалик қоидаси бўлиши керак. Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истиқболларига бағишланган мажлисидаги Ўзбекистон Республикаси Президентининг нутқи. // Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 16 январь, №11

2. Ш.М.Мирзиёев Буюк келажагимизни мард ва олийжаноб халқимиз биланнн бирга қурамиз.тошкент “Ўзбекистон” – 2017й.

3. Ш.М.Мирзиёев Эркин ва фаравон демократик Ўзбекистон давлатини биргаликда барпо этамиз. “Ўзбекистон” НМИУ, 2016й.

4. Ш.Мирзиёев Қонун устуворлиги ва инсон манфаатларини таъминлаш – юрт тараққиёти ва халқ фаравонлигининг гарови. “Ўзбекистон” НМИУ, 2016й.

5. “Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси тўғрисида”Ўзбекистон Республикаси Президенти Фармони. 1-илова: “2017-2021 йилларда Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантиришнинг бешта устувор йўналиши бўйича Ҳаракатлар стратегияси”. Халқ сўзи газетаси. 2017 йил 8 февраль сони ва Интернет ресурс: www.лех.уз.

6.Ўзбекистон Республикаси Конституцияси – Т.: Ўзбекистон, 2014. – 46

7.Авесто. “Шарқ” Нашриёт-матбаа Акциядорлик компаниясиси бош таъририяти. Т., 2001.

8.З.Орипов. Ибн Зайланинг “Китабу-л-кафи фи-л-мусиыа” рисоласидаги мусиыашунослик атамалари. Т-2008.

9.Б.А.Струве. Процесс формирования виол и скрипок. М., 1959.

10.А.Джумаев. О взаимосвязях музыкальных культур Средней Азии и Индии в древности. // Индия и Центральная Азия. Т-2000.

11.РемпельЛ.И. Искусство Среднего Востока. М., Советский художник., 1978.

12.А.Кабиров Жаҳон тарихи. Т-2001.

13.А.Маврулов, И.Деҳқонов. Маданият тарихи. Т., 2007.

14.Ўзбекистон тарихи.1қ., Т., 1997.

Интернет сайтлари

1. www. tdpu. uz

2. www. pedagog. uz

3. www. Ziyonet. uz

4. www. edu. uz

5. tdpu-intranet.Ped